Kamusal mekan - tüketim olgusu etkileşiminin İzmir'deki alışveriş merkezleri bağlamında değerlendirilmesi

Abstract

Tezin kapsamında alışveriş merkezleri, kamusallık ve tüketim kavramları çerçevesinde irdelenmekte, birer tüketim mekanı olan alışveriş merkezlerinin kamusallığı, kullanıcının algılama, kullanım ve değerlendirmesi çerçevesinde değerlendirilmektedir. Birinci bölümde problem tanıtılmakta, yapılmış çalışmalar, çalışmanın amacı ve araştırma yöntemine ilişkin özlü bilgiler verilmektedir. Algılama, kullanma ve değerlendirme sürecinde, alışveriş merkezine kullanıcı “kamu”nun “mekan”la “kamusallık” bağlamında kurduğu ilişki, problemin ana eksenini oluşturmakta, bu ilişkilenme sürecinin geleneksel alışveriş merkezi ve yaşam tarzı merkezlerinde nasıl farklılaştığı ise, ikincil çözümleme alanı olarak tanımlanmaktadır. İkinci bölümde tez çerçevesi içinde alışveriş merkezi mekanının iki temel girdisi olarak kabul edilen kamusallık ve tüketim, kavramsal ve mekansal yönleriyle ele alınmaktadır. Kamusal mekanın doğal oluşum süreci içinde temel işlevlerinden birisi olan alışveriş eyleminin tüketim toplumunun yaşamsal unsurlarından biri haline gelmesi, kamusal mekan yaratma fikrinin tüketime uygun zemin hazırlayan bir araç olarak kullanılmaya başlanması bu bölümün ana temasıdır. Üçüncü bölümde, alışveriş merkezlerinin gelişim süreci kamusallık ve tüketim bağlamında, dünya ve Türkiye örnekleri kapsamında irdelenmektedir. Türkiye'de küreselleşmeyle birlikte gelen yeni ekonomik ve sosyal değerlerin bileşkesi olarak ortaya çıkan ve günümüz tüketim toplumunun kamusal mekan ihtiyaçlarına karşılık gelen alışveriş merkezleri, ekonomik, sosyal ve mekansal yönleriyle tartışılmaktadır. Dördüncü bölüm, alan araştırmasını içermektedir. Bu bölümde, İzmir kenti ve alışveriş mekanlarının tarihi ve bugününe değinilmekte, araştırmanın yöntemi ile bulgular açıklanmakta ve yorumlanmaktadır. Son bölümde ise bu kavramsal ve mekansal analizler değerlendirilerek ve konu ile ilgili önerilerde bulunulmaktadır. Tüketim aracı olmalarına ve toplumun her kesimi için ulaşılabilir olmamalarına karşın, çizilen kavramsal çerçeveye ve kullanıcı kitlenin algı, kullanım ve değerlendirmeleri ile elde edilen verilere dayanılarak, alışveriş merkezlerinin tüketim toplumunun kamusal mekanları olduğu sonucuna ulaşılabilmektedir. Shopping centers are evaluated within the framework of publicity and consumption concepts and the publicity of shopping centers, as consumption spaces, is evaluated in context of perception, usage and assessment of users in the scope of this thesis. In the first chapter, the problem is introduced and the subject matter on finished studies, aim of the study, and research methods are given. The relationship established between the shopping center and the user, namely between the “space” and “public” constitutes the main axis of the problem in the process of perception. The second chapter establishes the conceptual structure of the dissertation. Shopping action, which is becoming one of the vital elements of the consumer society and beginning to use the idea of creating public space as a tool to prepare suitable ground for consumption is the main theme of this chapter. Course of development for shopping centers is investigated within the scope of examples from around the world and from Turkey within the context of publicity and consumption in the third chapter. In the fourth chapter, history of trade and shopping spaces in İzmir is briefly told, method of the study and findings are stated and interpreted. In the last chapter, these conceptual and spatial analyses are evaluated and proposals are given in relation to the subject. Shopping centers, though they are not consumption tools and cannot be reached by every class of society, being the public spaces of the consumption society can be reached as a conclusion according to the conceptual framework and the data collected from the users' perceptions, usage and assessments.