Hisarönü Körfezi'ndeki deniz seviyesi değişimi, sedimantasyonu ve bölgedeki eski çağ kıyı yerleşimleri üzerindeki etkileri

Abstract

Güneydoğu Ege Denizi'nde yer alan Hisarönü Körfezi ve çevresindeki Geç Pleyistosen-Holosen göreceli deniz seviyesi değişimleri, sediman birikimi ve tektonizmasının incelenmesine yönelik olarak bölgede yüksek ayrımlı sismik veriler toplanmış ve sualtında kalmış arkeolojik yapılar incelenmiştir. Bu verilerin yorumu ile yaklaşık 20.000 yıl önceki son buzul döneminden günümüze kadar olan deniz seviyesi değişimleri ilişkilendirilerek, bölgenin tektonizması, son buzul dönemi eski kıyı hattı ve Geç Kuvaterner sedimanter rejimi ortaya çıkarılmıştır. Elde edilen bilgiler doğrultusunda, bu bölgede daha önce yapılmamış bir çalışma olarak, son buzul döneminden günümüze kadar olan sedimantasyon hız ve kalınlığı hesaplanmıştır. Ayrıca, buzul dönemi kıyı hattının konumu belirlenerek, kıyı çizgisinin son buzul döneminden günümüze kadar karaya doğru olan gerileme miktarı bulunmuştur. Çalışma alanından toplanan yüksek ayrımlı sismik verilerin incelenmesi sonucu, şelf alanı üzerinde gözlenen sığ denizel sedimanların içsel yapısının, son buzul döneminden buzularası döneme geçişte deniz seviyesinin hızlı yükselimi sırasında biriken Geç Pleyistosen transgresif çökeller ile; deniz seviyesinin durağan yüksek konumunda biriken Holosen çökellerinden oluştuğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte, Geç Holosen dönemi için Ege ve Akdeniz'deki östatik deniz seviyesi değişim eğrisi, bölgesel tektonizma ve sualtında kalmış arkeolojik kalıntıların gözlemlerinin birlikte yorumlanmasıyla, çalışma alanındaki son buzul döneminden günümüze kadar olan göreceli deniz seviyesindeki yükselmenin başlıca nedeninin, küresel deniz seviyesi yükseliminden ziyade, bölgesel tektonik çökmeden kaynaklandığı sonucuna varılmıştır. Hisarönü Körfezi ve yakın çevresinde benzer bir araştırmanın daha önce yapılmamış olması nedeniyle, bu çalışmanın, bölgeye özgü ilk bilimsel sonuçlarının literatüre girmesinde bir katkı görevi üstlenmesi açısından önemlidir. The fluctuations of the relative sea level, tectonics and the sedimentation in the Late Pleistocene-Holocene in the Hisarönü Gulf (SE Aegean Sea) and surroundings were investigated performing high resolution acoustic survey and underwater archaeological observations. Hisarönü Gulf is affected by rising at sea level following the last glacial period (20.000 yr BP) and local tectonic movements. High resolution seismic data were interpreted to reveal the structure of the Late Pleistocene-Holocene deposits. The rate of sediment accumulation during the last glacial sea level rising was estimated which has not been studied before. We also determined the location of the paleo-shoreline of last glacial maximum and estimated the coastline progradation landward from its glacial positions. The results indicate that the internal structure of the shallow-marine sediments is comprised of transgressive and highstand deposits characterized by rapid sea level rise during the last transgression and a stabilization of sea level during the Late Holocene, respectively. Comparing with eustatic sea level curve and the submerged archaeological remains in the study area, we conclude that the relative rise in sea level for the Late Holocene is considerably a result of the tectonic subsidence of the coastal plain. This study is important in terms of lacking geological or geophysical research performed in the Hisarönü Gulf in the literature and provides the first extensive view of structure of study area.