Türkiye'de sektörlere göre temel işgücü dağılımının ilçe bazında yer seçme katsayısı (LQ) ve mekansal istatistik yöntemleri ile incelenmesi

Abstract

Sektörlerin yer seçimi, kentleşmenin gelişmesi ve niteliği açısından son derece önemlidir. Bu yer seçimini analiz etmek amacıyla çeşitli mekansal sayısal yöntemler geliştirilmiş ve yaygın olarak kullanılmıştır. Bu yöntemlerden sıklıkla kullanılanlarından birisi de yerleşim birimlerindeki temel ve yerel işgücü sayılarının tespitinde kullanılan yer seçme katsayısı (location quotient, LQ) analizidir. Türkiye'de farklı amaçlarla yer seçme katsayısını kullanılarak pek çok çalışma yapılmış ancak ilçe bazında Türkiye'nin sektörel temel işgücü yapısını tanımlayan bir çalışma üretilmemiştir. Oysa ki ilçe bazlı bir yaklaşım il bazındaki sektörel çeşitlilik nedeni ile bu tür bir analizde daha doğru coğrafi birim olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışmada yer seçimi katsayısı yöntemi kullanılarak temel istihdam büyüklüklerinin çıkartılması, ilçe bazında gerçekleştirilmiş ve ilçe bazında sektörel temel işgücü dağılımı Türkiye İstatistik Kurumu'nun NACE Rev. 1.1'deki sektör sınıfları kullanılarak mekansal istatistik yöntemleriyle incelenmiştir. Bu kapsamda Türkiye'de sektörel işgücü verisine ulaşılan 922 ilçe üzerinden; temel istihdam dağılımı, sektörel ortalama merkez, ortalanmış ağırlıklı merkez, standart sapma elipsi, ortalama en yakın komşuluk, ilçelerin çevre ilçeler ile benzerliklerini inceleyen Anselin Yerel Moran's I Komşuluk Analizleri gerçekleştirilmiştir. Geographical distribution of basic employment is an invaluable source of data for planners. The location choice by sectors is of extreme importance for the development and quality of urbanization. With a view to analyzing this location choice, various spatial digital methods have been developed and used widely. One of the most frequently used techniques for identifying the basic sectors and deriving the share of basic employment in each sector is Location Quotient (LQ) Analysis. In Turkey, many studies have been carried out with different purposes by using the location quotient; however, none has produced that define the sectoral basic employment structure of Turkey on county scale. Nevertheless, an approach on county scale appears as a more proper geographical unit in such an analysis due to sectoral diversity on provincial scale. This research aims at analyzing the geographical distribution of basic employment for each sector derived by LQ using GIS and spatial statistics. Obtaining basic employment sizes have been carried out on county scale in the study using location quotient method and the basic employment distribution on county scale have been examined using spatial statistical methods using the sectoral classes in NACE Rev. 1.1 of the TUIK . Within this scope, data for 922 counties, the sectoral employment data of which have been available, at the classification level are used for deriving various spatial statistics for each sector including: the basic employment distribution, mean center, weighted mean center, standard deviation ellipse, average nearest neighbour distance and Anselin Local Moran's I statistics that examine the similarities of counties with the surrounding counties.