1923'ten günümüze İzmir'de planlama kararları ile konut dokusu ve mimarisinin etkileşimi

Abstract

Yapılı çevrede konut dokusu en yaygın ve en büyük doku parçasını oluşturarak kente biçimini vermektedir. Konut dokusunun gelişiminin değerlendirilmesi, yapılı çevre ile ilgili plan karar ve tasarım süreçlerinin olumlu yönde gelişimini sağlamanın önünü açabilmektedir. Konut dokusunda yaşanan değişim ve dönüşümlerin planlama kararlarıyla büyük ilgisi olduğu bilinen bir gerçektir. Bu çalışmada Cumhuriyet'in kuruluşundan günümüze değin yapılan kent planları ve hukuksal düzenlemeler doğrultusunda İzmir'deki konut dokusu ve mimarisinde yaşanan değişim ve dönüşümler ele alınmıştır. Bu kapsamda İzmir'de planlama konut etkileşimlerinin sonucunda gelişen konut tipolojilerinin oluşum süreçleri araştırılmıştır. Araştırmada 1923'ten günümüze kadar devam eden süreç, toplumsal oluşumlar ve konut dokusundaki dönüşümler ile belirgin üç ana döneme ayrılarak İzmir özelinde yürütülmüştür. Planlama kararları ile konut yapısındaki etkileşimlerin anlaşılabilmesi için kentin tüm konut bölgelerinin incelenmesi gerekmektedir. Bu nedenle İzmir kent merkezi ve çevre yerleşmelere ağırlık verilerek, kent genelinde bir yaklaşım geliştirilmiştir. Çalışmada her dönem için Türkiye'nin içinde bulunduğu toplumsal koşullar ve hukuksal düzenlemeler ele alınarak genel bir bakış açısı sağlanmış, İzmir özelinde yapılan planlama çalışmaları araştırılarak, kentin konut dokusu ve mimarisi üzerindeki etkileri tespit edilmiştir. Bu etkileşimler sonucunda saptanan çıkarımlar ve değerlendirmeler tablolar halinde sunularak ortaya konmuştur. Housing pattern in the physical environment models the urban as it creates the most common and biggest part of it. Henceforth evaluating the development of the housing pattern provides an advance in planning, decision and design processes about the physical environment. It?s a real fact that there is a strong relationship between the transformation of housing pattern and the development plan decisions. This thesis subjects on the transformation of housing pattern and architecture occurred as a result of development plans and legal regulations in Izmir from the foundation of the republic to nowadays. With this consideration, the thesis studies the occurrence process of housing typologies which occurred as a result of interaction between the planning and housing in Izmir. In this study, the process from 1923 to nowadays is studied in main three terms regarding to the social evolution and transformations of housing pattern in Izmir. The interaction between planning decisions and housing is to be studied in consideration with the whole housing sites of the urban; as a result of this, the thesis studies the whole city generally; however, it studies the city center in more details. In this thesis, for every term, the social conditions and legal regulations in Turkey is studied to provide a general consideration. By researching the planning studies in Izmir, their affects on housing pattern and architecture are developed. Results of this research are summarized in tables.