İzmir körfezinin çok ışınlı üç boyutlu batimetri haritası ve sığ sedimanter yapısının incelenmesi

Abstract

Bu çalışma, İzmir Körfezi'nden toplanan bir dizi yüksek ayrımlı akustik verinin birbiri ile ilişkilendirilerek yorumlanmasını içermektedir. Çalışmada çok ışınlı batimetri, CHIRP yüksek ayrımlı mühendislik sismiği ve yanal tarama sonarı verileri yardımıyla, bölgenin morfolojik ve sığ sedimanter yapısı akustik olarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yapılan çalışmalar, körfezin morfolojisini, aktif tektonik ve sığ sedimater yapısını, sığ gaz birikimlerini ve sıvı/gaz çıkışlarının incelenmesini kapsamaktadır. İzmir Körfezi, iç körfezden dış körfeze doğru derinleşmekte, bazı bölgelerde az engebeli bazı bölgelerde engebeli bir taban morfolojisi sunmaktadır. Gediz Nehri'nin getirdiği alüvyonlar sebebi ile körfezin K-KD kıyısının çok sığ olduğu göze çarpmaktadır. Körfezde gemi batıkları, dökü alanları ve navigasyon kanalı gibi birçok yapay morfolojik yapıya da rastlanmaktadır. Çalışma kapsamında toplanan akustik veriler körfezde birçok aktif fayın varlığını işaret etmektedir. Dış körfezde KKB-GGD, orta körfezde ise D-B doğrultulu normal fayların, dış körfezde batıya, orta körfezde güneye doğru gençleştiği ve ilerlediği gözlenmiştir. Körfezde geniş bir alana yayılan bu tortullar yüksek ayrımlı sismik veriler yardımıyla incelenmiş ve Geç Pleistosen'den Holosen'e kadar tortul birikimleri hesaplanarak izopak haritası oluşturulmuştur. İzmir Körfezi tortul dolgu özellikleri açısından sığ gaz birikimine elverişli bir ortamdır. Körfezdeki sığ gaz birikimleri KD bölgesinde Gediz Deltası sınırlarında ve KB bölgesinde küçük birikimler halinde görülmektedir. Ayrıca fay sistemlerinin üzerinde veya yakınında gaz/sıvı çıkışlarına ve birçok aktif ve pasif pockmark yapılarına rastlanmış ve birbirleriyle ilişkileri tartışılmıştır. This study combines an interpretation of high resolution acoustic data collected from İzmir Gulf. Shallow sedimentary and morphological structures of this area are revaled acoustically using multibeam bathymetry, CHIRP high resolution seismic and side scan sonar data. The study includes morphology, active tectonics, shallow sedimentary structures, shallow gas accumulations and gas seeps in the region. Artificial structures like ships wrecks, dump areas and navigation channel are also present in the gulf. Acoustic data from İzmir Gulf indicate plenty of active faults. In the outer bay NNW-SSE directed normal faults get younger from east to west and in the middle bay E-W striking normal faults get younger from north to south. Using acoustic data, thickness of each unit is calculated from Late Pleistocene to Holocene in order to create isopach maps. Furthermore, the paleo-bathimetry map of last glacial period (last 18.000 years) is generated and then compared with current bathymetry of the study area. According to isopach map, the apparent sedimentation rate 2,5-4 mm/year in the NE coast, 0,8-1,7 mm/year in central basin and 0,5-0,2 mm/year. İzmir Gulf also has several shallow gas accumulation areas. In NE, the edge of Gediz delta is the area where shallow gas accumulations are present. The origin of gas is suggested to be biogenic at the edge of Gediz delta, but according to our acoustic data set it is not possible to suggest the origin of the gassy sediments of N-W part.