Soma havzası ve çevresindeki neojen yaşlı volkanik kayalarının petrografisi ve jeokimyası

Abstract

Soma Havzası, Batı Anadolu'daki, Neojen volkano-sedimenter havzalardan biridir. Bu çalışmada, (1) Neojen yaşlı volkanik birimlerle havza çökellerinin stratigrafik ilişkisi, (2) volkanik birimlerin petrografik ve jeokimyasal özelliklerini ortaya konmuştur._x000B_Soma Havzası'nın Neojen temel kayalarını (1) Kuzeyde Sakarya Zonu'na ait Karakaya Kompleksi (2) Güneyde İzmir Ankara Zonu'na ait Bornova Karmaşığı oluşturur. Soma Havzası'nın Miyosen stratigrafisi Yuntdağ ve Dededağ volkanitleri ile arakatkılı Soma ve Deniş formasyonlarından oluşmaktadır. Bu volkano-sedimenter istif Adilköy volkanitleri olarak isimlendirilen bazaltik andezit bileşimli volkanitler ile kesilir._x000B_Yuntdağ volkanitleri pembemsi kırmızı renkli ve andezitik, dasitik ve riyolitik bileşimli porfirik lav akıntılarından ve ilişkili piroklastik kayalardan oluşur. Yuntdağ volkanitleri petrografik olarak plajioklas, sanidin, amfibol, biyotit ve az oranda klinopiroksen içermektedir. Yuntdağ volkanitleri, ortaç potasik kalk alkalin bileşimli andezit, latit, trakiandezit, trakit, riyolit olarak sınıflanır. Dededağ volkanitleri gri-siyah bazaltlardan oluşmaktadır. Plajioklas, klinopiroksen, amfibol ve biyotit içerirler. Dededağ volkanitleri ortaç potasik kalk alkali bileşimli andezit, latit, trakiandezit, trakit, riyolit olarak sınıflanır. Adilköy volkanitleri, plajioklas, klinopiroksen ve olivin içeren bazaltik dayklardan ve lav akıntılarından oluşmaktadır. Birim, potasik kalk alkali bileşimli bazalt ve bazaltik andezit olarak sınıflanmaktadır. Volkanik kayaların jeokimyasal özellikleri, kökenlerinde, bileşimsel farklılaşmaya neden olan ayrımlaşmalı kristalizasyon işlevlerinin rol aldığını gösterir The Soma Basin is one of the Neogene-volcano-sedimentary basins in western Anatolia. In this study, it is revealed that (1) the stratigraphic relations of the Miocene volcanic units with the basin-fill units, (2) the petrographic and geochemical features of the volcanic units._x000B_The pre-Neogene basement rocks of the Soma basin comprise (1) Karakaya complex belongs to Sakarya Zone in the north, and (2) Bornova Melange belong to İzmir-Ankara zone to the south. The Miocene stratigraphy of the Soma Basin is made up of Soma and Deniş formations which are intercalated with the volcanic rocks of the Yuntdağ and Dededağ volcanics. These volcano-sedimentary succession is cut by the basaltic andesitic rocks of the Adilköy volcancis._x000B_The Yuntdağı volcanites are composed of red to pink colored porphyritic lava flows and domes which are andesite, dacite and rhyolite in composition and related pyroclastic rocks. They contain plagioclase, sanidine, amphibole and biotite and less clinopyroxene. The Yuntdağı volcanites are classified as medium-potassic calc-alkaline andesite, latite, trachydacite, trachyte, rhyolite. The Dededağ volcanites are composed of greyish black basalt-like columnar lava flows. They contain plagioclase, clinopyroxene, amphibole and biotite. The Dededağ volcanites are classified as medium-potassic calc-alkaline andesite. The Adilköy volcanites are made up of basaltic dikes and lava flows which contain plagioclase, clinopyroxene and olivine. They are classified as medium-potassic calc-alkaline basalts or basaltic andesites. Geochemical features of the volcanites show that fractional crystallisation processes have been operated in their genesis giving rise to their compositional varietities.