Muğla kent merkezi geleneksel dokusunun araştırılması: Muğla-merkez, Ula ve Yeşilyurt evlerinin karşılaştırmalı değerlendirilmesi

Abstract

Muğla, Türkiye'nin güneybatısında yer alan, Ege ve Akdeniz Bölgesi'nde toprakları olan bir ildir. Uzun kıyı şeridi olan Muğla'nın merkez ilçesinin denize kıyısı yoktur. Bu bakımdan kıyı ilçelerine göre, farklı fiziksel ve sosyo-ekonomik özellikler göstermektedir. Antik çağda Karia Bölgesi'nde yer alan Muğla, birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Bu bakımdan tarihsel süreçte burada yaşayan toplulukların farklı tarihsel ve kültürel birikimini taşımaktadır. Muğla dağlık bir bölge olduğundan, eski çağlardan beri yerleşimin çevre ile bağlantısı kopuktur. Demiryolu ve deniz ticaretinde gelişim göstermezken, kervan yolları üzerinde olduğundan ticaret etkinliğini sürdürebilmiştir. Muğla, özellikle Osmanlı Dönemi'nde dışarıyla bağlantısını zayıflatarak kendi içine dönük bir yerleşim durumuna gelmiştir. Muğla İli, Merkez İlçesi, diğer ilçelerinin yanında tarihi kent dokusunun yoğunluğu ve günümüze kadar yaşatılan gelenekselliği ile öne çıkmaktadır. Geleneksel Muğla Evleri, konut dokusunun damarları gibi organik gelişen ve yüksek bahçe duvarları ile sınırlandırılan dar sokakları, dik yokuşları, çıkmaz sokakları ile harmanlanarak çarpıcı bir tarihsel perspektif oluşturmaktadır. 19. yy Muğla geleneksel konutlarının oluşumunda, iklim, topografya, sosyo-ekonomik etkenler önemli rol oynamıştır. Muğla Evi kavramını oluşturan Müslüman-Türk Evleri, doku bütününde çoğunluğu oluşturmaktadır. 19. yy ortalarında ve sonlarında yörede etkin olan Rum halkın Batı etkisindeki konutları da, yapı geleneğinde önemli bir yer tutar ve yüzyılın sonlarına doğru Müslüman-Türk evleri üzerindeki etkileri gözlenir. Muğla geleneksel konutları yalnızca kent merkezinde değil, benzer merkeze yakın yerleşimlerde de varlığını sürdürmektedir. Odak alan olarak seçilen Ula ve Yeşilyurt'taki evler incelendiğinde, her yerleşimin birbirinden farklı niteliklerinin konutlar yanısıra, belirli tip konutların doku bütünündeki dağılımı ve yoğunluğunda değişmelere neden olduğu gözlenmiştir. Muğla ve yakın çevresindeki yerleşimlerde tarihi çevre koruma politikalarının geliştirilmesi için var olan dokuların niteliklerinin algılanması, gerekli uygulamaların saptanmasında önemli bir adımdır. Muğla geleneksel dokusunun sürdürülebilir politikalarının geliştirilerek, çevre yerleşimlerle birlikte bütüncül korunmasının sağlanması gerekmektedir. Muğla had been located in Karia Region in antique ages and it has received for a lot of civilizations. So in this historical process, it carries lived civilizations? various historical and cultural richness. The central county of Muğla city, has been come into prominence when it has been compared to other counts of city with its density of urban fabric and also still lived traditions. Muğla traditional houses, climate, topography, socio-economic factors had been played fundamental roles. Muslim-Turk Houses that constitutes the origin of Muğla House notion, have a large majority in urban fabric. Building tradition has been affected by western impacts of Greek society and also its fundamental impacts can be followed on Muslim-Turk houses. The continuity of Muğla Traditional houses can be investigated also in close settlements to Muğla Central County. Ula and Yeşilyurt settlements display similar physical characteristics with Muğla city center. When traditional houses and house fabric of these two settlements have been compared, each settlement?s different qualifications had been caused on entity of housing and as result of this housing entity significant typical houses had affected the distribution and the density of urban fabric. In Muğla and closed settlements, by giving livability to historical fabrics for the development of conservation policies, the perception of existing fabrics? characteristics is a milestone in the determination of required practices. For that reason, in meanwhile the sustainable policies of Muğla traditional fabric has been developed, creating tendency for common conservation with Muğla and its surrounded settlements should also be provided.