Öğretmen adaylarının bilişim teknolojilerini kullanımlarının etik açıdan değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırma gelişen bilişim teknolojilerinin eğitimde kullanılmasıyla birlikte ortaya çıkan etik sorunların ve öğretmen adaylarının bu konudaki görüşlerinin belirlenmesi konusunda önem taşımaktadır. Araştırma İzmir ilindeki Ege ve Dokuz Eylül Üniversitelerinin Eğitim Fakültelerinde 2007-2008 eğitim-öğretim yılında son sınıfta yedi farklı bölümde öğrenim gören öğretmen adaylarıyla sürdürülmüştür. Araştırmada kullanılan ölçeği 555 öğretmen adayı yanıtlamıştır. Tarama modelinde gerçekleştirilen araştırmanın ölçeği kişisel bilgi formu ve etik olmayan bilgisayar kullanım davranışları ölçeği olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Kişisel bilgi formunda, 15 adet demografik soru ve etik olmayan bilgisayar kullanım davranışları ölçeğinde ise 80 madde yer almaktadır. Ölçeğe uygulanan faktör analizi sonucunda madde sayısı 59'a düşürülmüştür. Ölçekte 5 faktör yer almaktadır. Bunlar: Fikri Mülkiyet, Toplumsal Etki, Güvenlik ve Kalite, Ağ Doğruluğu ve Bilgi Doğruluğu'dur. Araştırmada elde edilen verilerin çözümlenmesinde SPSS 15 programı kullanılmıştır. Araştırmada dokuz alt problem yanıtlanmaya çalışılmış ve verilerin analizinde frekans analizi, yüzde değerleri analizi, aritmetik ortalama, standart sapma, t testi, LSD testi ve korelasyon analizi uygulanmıştır. Araştırma sonucunda; kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre bilişim teknolojilerini daha etik kullandıkları ortaya çıkmıştır. Fikri Mülkiyet ile Güvenlik ve Kalite faktörleri açısından Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi ve Sosyal Bilgiler dersi öğretmen adaylarının diğer öğretmen adaylarına göre daha etik dışı davranarak kullandıkları, ailesi ilde ve büyük şehirde yaşayanların köyde ve ilçede yaşayanlara göre daha etik kullandıkları tespit edilmiştir. Bilgisayar kullanım düzeyleri "çok iyi" ve "iyi" olan öğretmen adaylarının orta düzey kullanıcılara göre daha etik dışı davrandıkları sonucuna varılmıştır. Aynı zamanda, öğretmen adaylarının yaşlarının, yabancı dil düzeylerinin, internet kullanım düzeylerinin, aile gelir düzeylerinin ve bilgisayara sahip olup olmama durumlarının bilişim teknolojilerini etik kullanım davranışlarını etkilemediği sonucuna varılmıştır. This research has a significant importance to determine preservice teachers' views on ethical usage of information technologies and about ethical problems that arises with using information technologies in education. The study was conducted with 555 students who were fourth year students of 7 different teacher-training programs in Ege and Dokuz Eylül University Education Faculties in 2007-2008 academic year. Research data was gathered by means of a personal information form to identify specific personal characteristics and Unethical Computer Using Behavior Scale which was created by Namlu and Odabaşı. Specific personal characteristics of the preservice teachers were determined by personal information form in 15 questions and Unethical Computer Using Behavior Scale in 80 items under five factors including intellectual property, social impact, safety and quality, net integrity, information integrity used to determine preservice teachers' views on computer ethics. After factor analaysis, scale items decreased to 59 items. The SPSS 15 program was used to analyze the collected data. 9 sub problems were answered and frequency, percentaging, mean, standard deviation, independent samples t test, LSD test and correlational analysis were used. The result of the study showed that preservice teachers are sensitive about computer ethics in terms of intellectual property, social impact, safety and quality, net integrity, information integrity of items under five factors. Female students are more ethical than male students on computer ethics. Preservice teachers who have very good and good computer skill are more unethical comparing intermediate level ones. Intellectual Property and Safety and Quality factors are affected by the program studied. Views on computer ethics were not affected by income level of family, age, internet skills, having personal computer and foreign language level.