Avrupa Birliğine üye ülkelerde ilköğretim okullarında uygulanan denetim alt sistemleri ile türkiye'deki ilköğretim okullarında uygulanan denetim alt sistemlerinin karşılaştırılması

Abstract

Araştırmanın amacı, Avrupa Birliğine üye ülkelerden Fransa, İngiltere ve Almanya ilköğretim düzeyinde eğitim denetimi alt sistemleri ile Türkiye eğitim denetimi sistemlerinin tarihsel gelişim, yapı ve işleyiş ve uygulama boyutları açısından benzerlik ve farklılıklarını tespit etmek ve daha kaliteli ve verimli bir denetim sistemi için öneriler geliştirmektir. Bu araştırmada, birden fazla ülkenin ilköğretim düzeyinde eğitim denetimi alt sistemlerini karşılaştırılırken yatay ve dikey yaklaşımlardan yararlanılmıştır. Dikey yaklaşım ile Fransa, İngiltere, Almanya ve Türkiye'de ilköğretim düzeyinde denetim hizmetlerinin tarihsel gelişim süreçleri incelenmiştir. Yatay yaklaşım ile ise bu ülkelerin ilköğretim düzeyinde denetim alt sistemleri tek tek yapı ve işleyiş açısından karşılaştırılmış; ülkeler arasındaki benzerlikler ve farklılıklar tespit edilmiştir. Araştırma sürecinde karşılaştırma yapabilmek için literatür taraması yapılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular ışığında daha kaliteli, etkili ve verimli denetim hizmetlerini gerçekleştirebilmek için Türkiye adına öneriler geliştirilmiştir. Araştırma sürecinden elde edilen bulgular şöyledir: Tarihsel Gelişim Açısından; 1. Türkiye, Fransa ve İngiltere'de denetim hizmetlerinin kurumlaşma bazında başlangıç dönemleri yaklaşık olarak 1930'lu yıllara rastlamaktadır. Almanya'da ise bu yıllarda denetim hizmetlerinin gerçekleştirildiği herhangi yasal bir kurum bulunmamaktadır. 2. Yukarıda adı geçen ülkelerin her birinin denetim sistemleri tarihsel gelişim süreci içinde değerlendirildiğinde, denetim hizmetleri uzun yıllar dini otoritelerin baskısı altında gerçekleşmiştir. 3. Türkiye ve Fransa, denetim sistemlerinin tarihi gelişimini yukarıdan aşağıya, bir dizi basamaktan oluşan merkezi bir yapılanma ile tamamlamıştır. İngiltere'de ise Türkiye ve Fransa'nın aksine merkezden bağımsız bir yapılanma gerçekleşmiştir. Almanya'da ise tamamen eyalet düzeyinde yerel otoritelerin kontrolünde merkezden bağımsız bir yapılanma oluşturulmuştur. Yapı ve İşleyiş Açısından; 1. Türkiye, Fransa ve İngiltere'de eğitim denetimi sistemleri yasal düzenlemelerle (kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge) yapılandırılmıştır. Almanya'da ise ülke düzeyinde denetim hizmetlerini gerçekleştirecek bir kurum bulunmadığı için yasal düzenlemeler yapılmamıştır. Her eyaletin kendisine özgü eğitim ve denetim sistemine ait düzenlemeleri bulunmaktadır. 2. Türkiye, Fransa ve İngiltere'de müfettiş olabilmek için iyi bir eğitim almış olmak, mesleki deneyim sahibi olmak ve belli bir olgunluk yaşına ulaşmış olma şartları aranmaktadır. Almanya'da ülke düzeyinde bir teftiş kurulu olmadığı için müfettişlik başvuru şartları, atanma ve yetiştirilme hususları yasal olarak tanımlanmamıştır. 3. Türkiye, Fransa ve İngiltere'de müfettiş adayları bazı sınavlara katılmak ve başarılı olmak zorundadırlar. Sınav sonucunda başarılı olan adaylar belirli dönemlerde belirli programları içeren yetiştirme kurslarına katılmaktadırlar. 4. Türkiye, Fransa, İngiltere ve Almanya'da ilköğretim düzeyinde denetim hizmetlerinden sorumlu olan müfettişlerin en önemli görevi öğretmenlere rehberlik yapmaktır. Denetim etkinliklerinin esas amacı eğitimi ve öğretimi geliştirmektir. Denetmenlerin görev ve sorumlulukları dört ülkede de benzer şekillerde tanımlanmıştır fakat sadece Türkiye'de, soruşturma işleri de müfettişlerin sorumluluğundadır. 5. Araştırmada adı geçen ülkelerde denetmenler, kişisel ve mesleki gelişimlerine ilişkin olarak araştırma yapmaya teşvik edilmektedirler. Bununla birlikte Fransa'da yasal olarak sadece araştırma yapmak üzere görevlendirilen müfettişler de bulunmaktadır. 6. Dört ülkede de bazı farklılıklarla birlikte okul denetim işlemleri birbirine benzemektedir. Denetim tarihleri okul yöneticilerine önceden bildirilir. Okul denetimi sürecinde öğretmen ve ders denetimi gerçekleşir. Denetim sürecinde çeşitli toplantılar yapılmaktadır. Denetim sonunda da bir rapor düzenlenir ve eksiklikleri ortadan kaldıracak önlemler alınmaktadır. 7. Türkiye, Fransa ve İngiltere'de okul denetimleri işleyiş açısından değerlendirildiğinde, bazı farklılıklarla birlikte genel itibari ile benzerlikler göze çarpmaktadır. Türkiye ve Fransa'da okul denetimleri merkeze bağlı müfettişler tarafından gerçekleştirilirken, İngiltere'de merkezden bağımsız müfettiş topluluğu tarafından gerçekleştirilmektedir. Türkiye ve Fransa'da denetimler kurum içinde çalışan tüm personelin katılımı ile sınırlı iken, İngiltere'de geniş çerçevede veliler ve çevre unsurları da denetimin bir parçasıdır. Almanya'da ise eyaletlere göre farklı eğitim ve denetim sistemleri bulunmaktadır. Bazı eyaletlerde denetimler, okul müfettişleri, bazı eyaletlerde koordinatör öğretmenler ve bazı eyaletlerde de il idare müdürleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Ülkelerin okul denetim süreçleri karşılaştırıldığında, Almanya'da diğer ülkelerden farklı olarak denetim hizmetlerinde yerel yönetimlerin de etkin olarak rol oynadığı görülmektedir. This study aims to determine similarities and differences of Turkish Educational Supervision Sub-Systems and France, England, Germany ,which are the members of the European Union, Educational Sub-Systems in primary education in terms of historical development stages and structure and organisation stages. This study also aims to propose suggestions for more productive and effective Turkish Education. In this study, while comparing educational sub-systems of four different countries in primary education vertical and horizontal aproach is used.With the help of vertical aproach, historical development of French, English, German and Turkish primary educational supervision services is researched. With the help of horizontal aproach, primary educational sub-systems of these countries are studied carefully in terms of their structure and process.In the study, literature is searched thoroughly for detailed comparison. The findings of the study are as the following: Historical development of the countries; 1-The beginning of educational supervision institution in France, England and Turkey occured approximately in 1930 but in Germany, there was not any legal educational supervision institution in the same years. 2- In the countries, in 1930s educational supervision was under the influence of religious authorities. All the schools in France, England, Germany and Turkey were tried to be controlled by the authorities for long years. 3- In Turkey and France, centralist structure of educational supervision from above to down was constituted during the years. Contrary to Turkey and France, in England the structure of educational supervision system was formed freely from central authorities.In Germany the structure of educational supervision was formed by the states which were free from the central authority. Structure and Process of Educational Supervision System; 1- In Turkey, France and England educational supervision sub-systems are organised according to constitution, law and regulations. As in Germany there was not any institution which is responsible for supervision of schools at the country level, formal regulations about supervision of schools are not done by the authorities. Each state has its own education and supervision system. 2- In Turkey, France and England, better education background, effective professional experience and maturity are needed for application of being an inspector. Contrary to the countries, Germany does not have formal regulations about being an inspector in all primary schools. 3- In Turkey, France and England candidates have to win one or two examinations, After the examinations, succesful candidates participate in service training which consists of specific programmes. 4- In Turkey, England, Germany and France, basic duty of inspertors who are responsible for the supervision of primary schools is to guide teachers.The purpose of supervision services are to improve education . It is defined that inspectors have similar duties and responsibilities in all countries but only in Turkey inspectors are responsible for investigation. 5- In all countries inspectors are encouraged to research for personal and professional development. However, in France afew inspectors are formally charged with research. 6- In all countries, school supervision processes resemble each other in spite of afew differences. Schools are informed about the date of supervision.School visits consist of supervision of teachers and classes too. During the supervision process, certain meetings with teachers and administrators are done. At the end of the supervision reports are written and suggestions are proposed. 7- Generally in Turkey, France , England and Germany school supervision processes differenciate each other. In France and Turkey school supervision is done by inspectors working for central authorities, but in England school supervision is done by the inspectors who are free from central authorities. In Turkey and France school supervision services are related to teachers and administrators. Neverthless, in England families and environment are part of school supervisions. In Germany in some states, coordinator teachers are responsible for primary schools supervision. In certain states in Germany directors of local authorities controlled primary schools. Moreover in some states, school inspectors are on duty. Contrary to other countries, in Germany local authorities have an effective part in school supervisions.