Çalışan annelerin iş stresiyle başa çıkma becerisi ile tükenmişlik düzeylerinin aile değerlendirmesine ve çocuklarının davranışlarına etkileri

Abstract

Bu araştırmanın amacı 6-18 yaş arası çocuğu olan çalışan annelerin iş stresiyle başa çıkma becerisi ile tükenmişlik düzeylerinin aile değerlendirmesine ve çocuklarının davranışlarına etkilerini incelemektir. Araştırma kapsamında davranış problemleri ile sosyo-demografik değişkenler, iş stresi, tükenmişlik düzeyi ve aile işlevleri arasındaki ilişki çalışan annelerin algıları açısından değerlendirilmiştir. Araştırmanın örneklemi, 2010 senesinde İzmir'de yaşayan ve çalışan, 6-18 yaş arasında çocuğu olan 307 anneden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak: Kişisel Bilgi Formu, İş Stresi Ölçeği, Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ), Aile Değerlendirme Ölçeği ve 6-18 Yaş Çocuk ve Gençler için Davranış Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen verilerin istatistiksel analizinde t- testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), scheffe testi ve çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Annelerin iş stresi düzeylerinin eğitim seviyeleri artıkça artma eğilimi gösterdiği, bununla birlikte çocuklarda görülen davranış problemlerinde annelerin eğitim seviyeleri arttıkça ortalama puanlarında dikkat çekici düzeyde azalmaların olduğu görülmüştür. Annelerin iş stresi seviyelerinin gelir düzeyleri arttıkça önemli düzeyde yükseldiği bulunmuştur. Aile değerlendirme alanlarından iletişim ve genel işlevler boyutlarında çalışan evli annelerin boşanmış annelere oranla önemli düzeyde daha sağlıklı işlevlere sahip oldukları tespit edilmiştir. Ayrıca evli annelerin davranış problemleri alt ölçeklerinden olan toplam problemlerindeki ortalama puanlarının boşanmış annelerin ortalama puanlarına göre önemli düzeyde daha düşük olduğu bulunmuştur. İşlerinden düşük düzeyde tatmin olan annelerin iş stresi ortalama puanlarının orta ve iyi düzeyde işlerinden tatmin olan annelere göre önemli düzeyde daha düşük olduğu, işlerinden düşük düzeyde tatmin olan annelerin duygusal tükenme ve duyarsızlaşma alanlarındaki ortalama puanlarının işlerinden orta ve iyi olanlara göre önemli oranda daha yüksek olduğu, işlerinden orta düzeyde tatmin olan annelerin işlerinden iyi düzeyde tatmin olanlara göre kişisel başarı hissinde önemli oranda daha yüksek ortalama puanlarının olduğu, işlerinden düşük düzeyde tatmin olan annelerin içe ve dışa yönelim problem alanlarında ortalama puanlarının işlerinden iyi düzeyde tatmin olan annelere göre önemli oranda daha yüksek olduğu, son olarak da işlerinden düşük düzeyde tatmin olan annelerin orta ve iyi düzeyde iş tatmini olan annelere göre toplam problem alanlarında önemli oranda daha yüksek ortalama puanlara sahip olduğu belirlenmiştir. Çalışan annelerin iş stresi düzeylerindeki artış çocuklarının davranış problemlerine ait içe yönelim düzeylerinin artmasına neden olmaktadır. Aile değerlendirme alanlarından davranış kontrolünün artması içe yönelimin artmasına, genel işlevlerin azalması ise içe yönelimin artmasına neden olmaktadır. Davranış kontrolünün artması toplam problemin artmasına, genel işlevlerin azalması ise toplam problemin artmasına neden olmaktadır. The aim of this study is to examine the effect of coping with job stress and level of being burn out among working mothers having a child between six-eighteen years of age on their family functioning and their children's behaviour problems. Children behaviour problems had been related to demografic variables, job stress, level of being burn out and family functioning according to mother's perceptions. The sample of this study is composed of three hundred and seven mothers living and working in İzmir having a child between six-eighteen years of age. The data is collected by Personal Information Form, Job Stress Scale, Maslach Burnout Inventory, McMaster Family Assessment Device (FAD), Child Behavior Checklist for Ages 6-18 (CBCL). T-test, One-way ANOVA, Scheffe Test and multi-linear regression analysis had been used to analyze the data. The results show that as the the level of mothers' education increases the level of mother's job stress increases however children behavior problems significantly decrease. When the level of income of mothers' increase, mother's job stress significantly increases. It is also found that married mothers have healthier functions in ‘communication' and ‘general functions' among Family Assestment dimensions compared to single mothers. Means scores of ‘total problems' dimension in Child Behaviour Checklist is significantly less in married mothers compared to single mothers. The mothers that are least satisfied with their jobs are found to have lower mean scores in job stress scale compared to medium and higher satisfied mothers. The mothers that are least satisfied with their jobs are found to have higher mean scores in emotional exhaustion and depersonalization dimensions compared to medium and higher satisfied mothers. The mothers that are medium satisfied with their jobs are found to have higher mean scores in ‘personal achievement' dimension in Maslach Burnout Inventory compared to higher satisfied mothers. It has also been found that the children of mothers that are least satisfied with their jobs having more internalizing and externalizing behaviour problems compared to higher satisfied mothers. Finally, it has been found that the children of mothers that are least satisfied with their jobs have significantly higher mean scores in ‘total problems' dimension in Children Behaviour Checklist compared to medium and higher satisfed mothers. It can be concluded that the increase in the level of job stress of mothers results in increase of the internalizing children behaviour problems. The increase in ‘behaviour control' among Family Assestment dimensions results in increase in the internalizing children behaviour problems. The increase in ‘behaviour control' also results in increase of ‘total problems' whereas the decrease in ‘general functioning' results in increase of the total problems.