Gülsüm Cengiz'in öykülerinin çocukta doğa sevgisi ve çevre bilinci geliştirme açısından incelenmesi

Abstract

Aile ile başlayıp okul ile devam eden eğitim sürecinde çocuk edebiyatının da önemli bir yere sahip olduğu bilinmektedir. Çocuklar için oluşturulan yazınsal ürünler, çocuğun gelişimine katkı sağlarken duygu ve düşünce dünyasını zenginleştirerek çocuklara yaşamı boyunca rehberlik edecek değer yargıları ve davranışlar kazandırmaya hizmet eder. Okul öncesi dönemde masallar aracılığıyla kitaplarla ve edebiyatla buluşan çocuk okul çağında öyküye ilgi duymaya başlar ve öyküler aracılığıyla hayatı tanır, neden- sonuç ilişkileri kurarak, karşılaşabileceği problemleri ve çözüm yollarını fark eder. Bu süreçte öyküler, toplumsal ilkeleri ve değerleri benimsetmede etkilidir. Çocuklara küçük yaşlardan itibaren benimsetilmesi gereken değerlerden biri de doğa sevgisi ve çevre bilincidir; çünkü çevre bozulması doğadaki tüm canlıları ve insanlığı önemli ölçüde etkileyen günümüzün en ciddi sorunlarından biri haline gelmiştir. Bunun için de çocuklara; doğanın canlı- cansız unsurlarının özelliklerini, bunlar arasındaki ilişkileri ve sonuçlarını, doğanın bir gizli dengesi olduğunu, doğanın bize ait olmadığını, bizim yalnızca doğanın bir parçası olduğumuzu, doğaya bağımlı ve muhtaç olduğumuzu, tüm canlıları birbirine bağımlı olduğunu, doğal kaynakların karşılıksız sunulan nimetler olmadığını ve tükenebileceğini; kentleşme, sanayileşme ve tüketimin ekolojik sorunlara yol açtığını ve bu sorunların ancak insanlar tarafından önlenip çözümlenebileceğini kavratmak yararlı olacaktır. Bu çalışmada, çocuklar için masal, öykü, tiyatro gibi pek çok türde eser veren Gülsüm Cengiz'in çocuk öyküleri, doğa sevgisi ve çevre bilinci geliştirme açısından incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Gülsüm Cengiz'in çocuk öykülerinin çocukta doğa sevgisi ve çevre bilinci geliştirmede etkili olabileceği düşünülmektedir. It is certainly known that children's literature has also an important place in education process which starts with family then continues with school. Written works for children both utilize children's growth and provide value judgment and good manners that will guide them all life long by enriching their feelings and ideas. In preschool period, children, who meet books and literature by means of tales, begin to like stories in school period. With the help of these stories, they get to know the life and recognize possible problems and their solutions owing to cause and effect relation. Stories are very effective for children to internalize social principles and values. Love of nature and environmental consciousness are the most necessary values that children should internalize when they are very young because destruction of nature, affecting all living beings and humans, becomes one of the most serious problems nowadays. That's why we should make children comprehend that the features of nature's living or lifeless elements, the bonds and results between them, nature has a secret balance, nature doesn't belong to us and we are just a part of nature, we need and depend on nature. Moreover children should know that all living beings are linked to each other, natural resources might end one day, urbanization, industrialization and consumption cause ecological problems and these problems are prevented and solved only by humans. In my work, children's stories of Gülsüm Cengiz, who has created many tales, stories and stage plays for children, are examined and evaluated according to improving love of nature and environmental consciousness. The children's stories of Gülsüm Cengiz are thought to be effective for developing love of nature and environmental consciousness in childhood.