Atilla Atar'ın taşbaskı (litografi) uygulamaları ve Türk baskıresim sanatına katkısı

Abstract

Tarihsel süreç içerisinde yaşanan sosyal ve kültürel değişim ve etkileşimlerle, postmodernizm çağında giderek globalleşmekte olan sanat anlayışının gereklerini karşılamak için, Türk Resim Sanatı içerisinde yer alan sanatçılarımız da farklı denemelere, akımlara ve arayışlara dahil olarak kendi biçemlerini yaratmaktadırlar. Baskıresim de bu noktada sunduğu çeşitliliklerle ülkemizdeki sanatçıların anlatım yelpazesini genişleterek, dünyanın değişik ülkelerindeki sanatçılarla ortak bir paydada buluşabilmelerini sağlamaktadır._x000B_Resim sanatının içerisinde çok özel bir yere sahip olan baskıresmi alışılagelen resim anlayışından ayıran belirleyici özelliği, yaratım sürecinin öncesi ve sonrasında yürütülmesi gereken teknik sürecin karmaşıklığıdır. Bu yönüyle, kullanılacak malzemeye hakimiyetin diğer bütün resim tekniklerinden daha fazla önem taşıdığı baskıresim tekniğinin en cazip yanı, sanatsal değerinin boyaresimden daha aşağıda olmamasına rağmen, genel anlamda bir kalıp üzerinden kağıda geçirilerek çoğaltılma mantığına dayandığı için, çok daha ucuza mal edilebilmesindendir. Bu sayede alımlayıcıya dolaysız bir şekilde ulaşabilen baskıresim, teknik yöntemin detayları ve baskıda kullanılan malzemelerin çeşitliliği açısından birçok alt türe ayrılmış ve bu durum, baskıresmin sanatseverler üzerindeki etkisini de çeşitlendirmiştir._x000B_Çok eski zamanlardan beri çeşitli kültürlerde, farklı amaçlarla uygulanmış olan baskıresmin bir sanat dalı olarak kullanılmaya başlanması, çok daha yakın zamana dayanmaktadır. Bu nedenle Resim Sanatına daha birkaç yüzyıl önce eklenen baskıresmin olanakları, çağdaş sanatın gereksinimi olan yenilik ve farklı olana gösterilen ilgi nedeniyle, tüm dünyada açlıkla kucaklanmaktadır._x000B_Avrupa ülkelerinde uzun yıllardır üzerinde durulmuş olan bu teknik, ülkemizde ise son zamanlarda ismini duyurmaya başlamıştır. Tekniğin zahmetli süreci nedeniyle bazı sanatçılar çalışmalarını yaparken, baskıresimin uzağında durmayı seçmelerine rağmen, bazı sanatçılar da aksine boyaresimden bütünüyle vazgeçerek, kendilerini bu yeni sanat alanına adamışlardır. İşte bu sanatçılardan biri, belki de en önemlisi olan Atilla Atar, Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi'ndeki çalışmalarıyla, bu sanat dalının, özellikle de onun bir alt başlığı olan taşbaskının gelişiminde büyük bir etki sağlamakla kalmamış, ayrıca, baskıresmin ülkemizde yerleşmesi ve yaygınlaşması adına yürüttüğü birçok faaliyet nedeniyle bütün Türkiye'de adı taşbaskı tekniği ile anılan bir sanatçı haline gelmiştir._x000B_Bu araştırmada Atilla Atar'ın yaşam öyküsü, almış olduğu eğitimin basamakları, çalıştığı kurumlar, eserleri, sanatçı ve sanat eğitimcisi kimliği irdelenmiş ve söz konusu sanat alanına katkıları bulgulanmaya çalışılmıştır. Sanatçının birey olarak içinde bulunduğu toplumdan, çevresinden ve olaylardan etkilenişi irdelenmiştir. Küçük yaşlarda başlayan doğa ve resim ilgisinin, aldığı eğitim ve gösterdiği gelişimle sanatçının kendi sanat evrenini oluşturmasına etkileri incelenmiştir._x000B_Atilla Atar'ın yapıtlarında sağladığı teknik, biçim ve içerik bütünlüğünün, çevre ve toplumsal olaylara duyarlı yaklaşımının, sanatsal etkinliğin gerektirdiği çok yönlülüğün, sanatçının kendi tarzına ve Türk Baskıresim Sanatı içerisindeki yerine ulaşmada etkili olduğu gözlenmektedir._x000B_Bu tez çalışmasının amacı, özel bir baskıresim türü olan taşbaskı tekniğinin anlatımından yola çıkıp, bu tekniğin ülkemizdeki en belirgin temsilcisi olan Atilla Atar'ın yaşamına, yapıtlarına ve sanatsal kariyerine temas ederek, sanatçının baskıresim alanına, dolayısıyla sanata sağladığı katkıları vurgulamaktır. To fulfill the needs of the understanding of art in the age of post-modernism that is globalizing by the social and cultural changes and interactions that are experienced in a historical process, our artists of the Turkish painting create their own forms by being a member of different influences, experiments and waves in art. Printmaking enables our internal artists to meet international artists in the same understanding by presenting diversity and increasing the number of ways to explain themselves._x000B_The main point that distinguishes printmaking, which has a special place in the art of painting, from usual painting concept is the complexity of the technical process that is to be carried out before and after the creation process. By this aspect, the most engaging part of print making, in which the control on the main substance to be used is more crucial than all other techniques, is that despite it is not less valuable by means of art; it is far cheaper to reproduce as it relies on the main concept of printing on paper from a template. Reaching the receiver directly by this way, printmaking has several subgenres by means of the details of technical method and the diversity of the materials used in the printmaking and this led to a variable influence of print making on art lovers._x000B_Used and applied for several purposes and in many cultures, since ancient times, print making?s becoming an art form is fairly new. Thus, the possibilities of printmaking are welcomed by the entire world with longing, because of the interest shown to the requirements of art, ?new and different.?_x000B_This technique, being practiced in Europe for long years, has just started to make a name in our country. Unlike some artists, preferring to keep away due to the demanding process of application, some other artists totally give up painting and devote themselves to this new branch of art. One of these artists, maybe the most important one, is Atilla Atar. Not only he had great influence in the development of this branch, especially the lithography, by his practices in A.U.G.S.F. (University of Anadolu, Faculty of Fine Arts), but also became an artist that is associated with lithography in whole Turkey, as a result of his efforts to establish and generalize printmaking._x000B_This paper studies Atilla Atar?s life, educational steps, institutions he took place, works, his identity as an artist and art instructor and tries to discover his contributions to this art form. Artist?s interaction with society, friends and events is also studied. The creation of artist?s own artistic universe by his interest in painting and nature, combined with his education and development is another subject that is analyzed._x000B_Atilla Atar?s technical, formal and contextual integrity, his sensible approach to natural and social events, and his sophistication that is needed for artistic activity was observed to be the key to his success in his own style and Turkish Printmaking ._x000B_This study aims to underline the pioneer Atilla Atar?s contributions to the art of printmaking, therefore, to the art itself, by describing a special print making genre, lithography, and mentioning Atilla Atar?s life, works and artistic career