Tip-I diyabet tanısı almış çocuklar ile ailelerinin, hastalığa uyum süreci ve hastalığı kabul düzeylerinin karşılaştırılması

Abstract

Bu araştırma, tüm aile için travmatik bir yaşantı olarak ele alınan çocukluk dönemi kronik hastalıklarının, ailelerin psikolojik uyumu üzerine etkisini incelemek üzere tasarlanmıştır. Hastalıkla ilgili tüm aşamalara diyabetli birey ile birlikte kişinin yanında olan ve ona bakım veren kişiler de şahit olmaktadır. Dolayısıyla diyabetle baş etmenin zorluklarından diyabetli çocuk-ergen kadar bakım veren kişilerin de etkilenmekte olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı tip I diyabet tanısı almış olan çocuk ve ergenler ile onlara bakım verenlerin, hastalığı öznel algıları, algıladıkları sosyal destek düzeyleri ve bu hastalığa uyum süreçleri içerisinde yaşadıkları ruhsal semptomlar gibi değişkenler açısından incelemek ve iki grubu karşılaştırmaktır._x000B_Bu araştırma, bir betimsel ve ilişkisel tarama çalışmasıdır. Araştırma örneklemini, İzmir'de çocuk endokrin polikliniği bulunan dört hastanede üç yıl veya daha az süredir tip-I diyabet tanısı ile izlenen 130 çocuk ve ergenler ile rutin kontrollerinde kendilerine eşlik eden 130 bakım verici ebeveynleri oluşturmaktadır. Çalışmaya katılan çocuk ve ergenlerin yaşları 8-18 arasında değişirken; bakım verenlerin yaşları 19-59 arasında değişmektedir. Ebeveynlere yaş, cinsiyet gibi demografik soruların yer aldığı kişisel bilgi formu, Kısa Semptom Envanteri (KSE), Hastalığa Yönelik Öznel Algılar Anne-Baba Formu ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇBASDÖ) uygulanmıştır. Çocuk ve ergenlere de Kısa Semptom Envanteri (KSE), Hastalığa Yönelik Öznel Algılar Çocuk-Ergen Formu ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇBASDÖ) uygulanmıştır._x000B_Veriler SPSS 17.0 (Statistical Package for the Social Sciences for Windows) paket programına aktarılmış, değerlendirilmesinde ise varyans analizi, t-testi, korelasyon analizi, tek yönlü tekrar ölçümlü varyans analizi kullanılmıştır. p< .05 istatistiksel açıdan anlamlı kabul edilmiştir._x000B_Araştırmaya katılan çocukların %52'si kız; %48'i erkektir. Ebeveynlerin ise %102'si kadın %28'i erkek katılımcıdır. Çocuklara ortalama 10 yaşında diyabet tanısı konmaktadır. 122 ebeveyn evli olduğunu ifade etmiştir. 78 ailenin 2 çocuğu vardır. Çoğu anne-babanın akrabalarında tip-I diyabet tanısı yoktur. Çocuklar ebeveynlerinden daha fazla sosyal destek algılarken daha az ruhsal belirti gösterdiklerini ifade etmektedirler. Aradaki bu fark istatistiksel açıdan anlamlıdır. Hastalığa yönelik öznel algılara bakıldığında, ebeveynler çocuklarının hastalıklarını onlara göre daha ağır olarak algılamaktadırlar. Bakım verenin sosyal destek algısı ile çocukların sosyal destek algıları pozitif yönlü ve anlamlı bir korelasyon gösterirken; KSE ölçek puanları da pozitif yönlü ve anlamlı bir korelasyon göstermiştir. Buna göre aile ile çocuk benzer durumları algılamaktadırlar._x000B_Sonuç olarak diyabetli çocuğa bakım veren anne-babaların ruhsal belirtileri daha yoğun olduğu ortaya çıkmıştır. Bunun yanında sosyal destek ihtiyaçları da daha fazladır. Buna benzer bulgularla ilgili bilgiler ve literatürle karşılaştırılması ile araştırma sonuçlarına göre bundan sonraki çalışmalara yön verecek öneriler tezin içeriğinde ayrıntılı olarak yer almaktadır. This study imaginated to descriptive chronic illness which made soma traumatic reactions on family members and their effect on families psychological adaptation. People with diabetes as well as individuals in all stages of the disease and her caregivers is witnessed by. Due to the difficulties of coping with diabetes, diabetes in children are thought to be influenced by the people who provide care to adolescent. The purpose of this study is to examine the processes of children and adolescents? who diagnosed with type 1 diabetes and their families subjective perceptions of disease, levels of perceived social support and psychological symptoms of this disease as they live in harmony in terms of variables and to compare the two groups._x000B_This research is a descriptive and relational study of screening. Research sample consists of 130 adolescents that are diagnosed with type-I Diabetes for three years or less by four hospitals in İzmir which have children endocrine clinics and 130 parents who accompany them their routine maintenance. Children and adolescents are between the ages of 8-18 participated in this study, caregivers ages ranged from 19-59. Personal information form which includes information such as age, gender, Brief Symptom Inventory (BSI), Disease-Oriented Subjective Perceptions of Parents Form and The Multidimensional Scale of Perceived Social Support (MSPSS) are applied to parents. Brief Symptom Inventory (BSI), Disease-Oriented Subjective Perceptions of Child-Adolescent Form and The Multidimensional Scale of Perceived Social Support (MSPSS) are applied to children and adolescents._x000B_Data was transferred to SPSS 17.0 (Statistical Package for the Social Sciences for Windows) program package, analysis of variance, t-test, correlation analysis, one-way repeated measure analysis of variance was used to analyze the data. p< .05 was considered statistically significant._x000B_The study was realized with the diabetic children whose of 52% were girls, 48% were boys and their parents were 102 women and 28 men. Children are diagnosed approximately 10 years old. 122 parents expressed that they were married. There are 78 families which has 2 children. Most of parents?relatives have not diagnosed of type-I diabetes. Children expressed that they perceive more significant social support level than their parents; but their psychiatric symptoms were less. This difference was statistically signiticant between them. Disease-oriented subjective perceptions of parents were severe disease than perceptions about disease of their children. Perceptions of social support of caregiver and perceptions of social support of children show a pozitive and significant correlation. Their BSI scores show a pozitive and significant correlation too. Accordingly, the families and their children perceive similar situations._x000B_Consequently there was a result that these parents who caregivers have psychiatric symptoms than their children. In addition, social support needs of parents more than social support needs of their children. Information of similar findings and their comparisons of the literature and also recommendations that will guide subsequent studies are presented in the thesis.