Ergenlerin algılanan sosyal destek düzeyleri ile duygusal özyeterlik düzeylerinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ergenlerin algılanan sosyal destek düzeyleri ve duygusal özyeterlik düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi ve ergenlerin algılanan sosyal destek ve duygusal özyeterlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesidir. Bu araştırma tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın örneklemi 2011-2012 öğretim yılı içerisinde İzmir ili Bornova ve Bergama ilçelerinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığı?na bağlı resmi liselerin 10 ve 11. sınıflarında öğrenim gören 181 kız (%60,3), 119 erkek (%39,7) olmak üzere toplam 300 öğrenciden oluşmaktadır. Verilerin toplanmasında Çocuk ve Ergenler için Sosyal Destek Değerlendirme Ölçeği (SDDÖ), Duygusal Özyeterlik Ölçeği (DÖYÖ) ve araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde Sosyal Bilimler için İstatistik Paket Programı (SPSS) 15.0?dan yararlanılmıştır. Veri setinin normal dağılım gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla Kolmogorov Smirnov Testi yapılmıştır ve verilerin normal dağılım göstermediği tespit edilmiştir. Katılımcıların sosyal destek ve duygusal özyeterlik alt ölçek puanları, demografik özelliklerine göre Mann Whitney-U ve Kruskal Wallis-H testleri ile karşılaştırılmıştır. Değişken arasındaki ilişkileri saptamak amacıyla da Spearman Brown Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Çalışmanın sonunda, ergenlerin sosyal destek ve duygusal özyeterlik düzeylerinin anne eğitim düzeyi, anne/baba çalışma durumu, baba tutumu, ihtiyaç duyduklarında çevrelerinde kendilerine yardımcı olabilecek kişilerin varlığı ve çabuk öfkelenip öfkelenmeme değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılık göstermediği saptanmıştır. Katılımcıların demografik özelliklerine göre sosyal destek ve duygusal özyeterlik düzeylerinin bazı alt boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Bu sonuçlar aşağıda verilmektedir: - Kızların arkadaşlarından ve öğretmenlerinden algıladıkları sosyal desteğin, erkeklerden daha yüksek olduğu, ergenlerin ailelerinden algıladıkları sosyal desteğin ise cinsiyete göre farklılaşmadığını saptanmıştır. Kızların duyguları düzenleme, anlama ve algılama özyeterlik düzeylerinin erkeklerden daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. - 17 yaşındaki ergenlerin ailelerinden algıladıkları sosyal desteğin, 16 yaşındakilerden daha yüksek olduğu; 16 yaşındaki ergenlerin ise öğretmenlerinden algıladıkları sosyal desteğin 17 yaşındakilerden daha yüksek olduğu bulunmuştur. - Babası lise mezunu olan ergenlerin arkadaşlarından algıladıkları sosyal desteğin, babası ilkokul mezunu olanlardan daha yüksek olduğu bulunmuştur. - Orta ve yüksek sosyoekonomik duruma sahip ergenlerin algıladıkları arkadaş desteğinin, düşük sosyoekonomik duruma sahip olanlardan daha yüksek olduğu; orta sosyoekonomik duruma sahip olan ergenlerin algıladıkları öğretmen desteğinin, düşük sosyoekonomik duruma sahip olanlardan yüksek olduğu saptanmıştır. - Yaşamlarının büyük çoğunluğunu il ve ilçede geçiren ergenlerin arkadaşlarından algıladıkları sosyal desteğin, yaşamının büyük çoğunluğunu köyde geçirenlerden daha yüksek olduğu saptanmıştır. - Okul başarısı yüksek olan ergenlerin arkadaşlarından algıladıkları sosyal destek düzeyinin okul başarısı düşük olanlardan daha yüksek olduğu saptanmıştır. Okul başarısı yüksek olan ergenlerin duyguları düzenleme, anlama, algılama ve düşünceyi destekleyici olarak kullanma özyeterlik düzeylerinin okul başarısı düşük olanlardan daha yüksek olduğu saptanmıştır. - Anne tutumunu ilgisiz, otoriter, demokratik, aşırı koruyucu ve destekleyici algılayan ergenlerin algıladıkları aile desteğinin anne tutumunu aşırı hoşgörülü algılayanlardan; anne tutumunu ilgisiz, otoriter, demokratik, aşırı koruyucu algılayanların aile desteğinin ise destekleyici olarak algılayanlardan daha yüksek olduğu saptanmıştır. Anne tutumlarını aşırı hoşgörülü ve destekleyici olarak algılayan ergenlerin duyguları düşünceyi destekleyici olarak kullanma özyeterlik düzeylerinin aşırı koruyucu algılayanlardan yüksek olduğu saptanmıştır. - Arkadaş ve rehber/diğer öğretmenlerin kendisine yardımcı olabileceğini düşünen ergenlerin algıladıkları aile desteğinin anne/babanın yardımcı olabileceğini düşünenlerden daha yüksek olduğu saptanmıştır. - Kişisel ihtiyaçlar ve diğer konularda yardım arayan ergenlerin ailelerinden algıladıkları sosyal destek düzeyinin derslerle ilgili konularda yardım arayanlardan daha yüksek olduğu saptanmıştır. Arkadaş ilişkileri ve derslerle ilgili konularda yardım arayan ergenlerin duyguları anlama ve algılama özyeterlik düzeylerinin, kişisel ihtiyaçlar konusunda yardım arayanlardan daha yüksek olduğu saptanmıştır. - Ergenlerin algıladıkları sosyal destek düzeyi alt boyutlarında kendilerini oldukları gibi kabul eden kişilerin varlığı, üzüntülü olduklarını başkalarının anlayabilme durumu, kavga edip etmeme durumu ve olumsuz duygularını olumluya çevirebilme durumuna göre istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. - Ergenlerin duygusal özyeterlik düzeyi alt boyutlarında kendilerini oldukları gibi kabul eden kişilerin varlığı, ihtiyaçları olduğunda çevrelerindeki kişilerin kendileri ile ilgilenme durumu, üzüntülü ve mutlu olduklarını ifade edebilme durumu, üzüntülü ve mutlu olduklarını başkalarının anlayabilme durumu, öfkelerini kontrol edip edememe durumu, olumlu ve olumsuz duygularının nedenlerini anlayabilme durumu ve olumsuz duygularını olumluya çevirebilme durumuna göre istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Araştırmanın sonucunda, duygusal özyeterlik ölçeği ve sosyal destek ölçeği toplam puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Ancak ergenlerin duyguları düzenleme, anlama, algılama, düşünceyi destekleyici olarak kullanma ve duygusal özyeterlik ölçeği toplam puanları ile algılanan aile desteği arasında negatif yönlü düşük düzeyde anlamlı ilişki bulunmuştur. Ergenlerin duyguları düzenleme, anlama, algılama, düşünceyi destekleyici olarak kullanma ve toplam duygusal özyeterlik düzeyleri arttıkça ailelerinden algıladıkları sosyal desteğin azaldığı saptanmıştır. Ayrıca ergenlerin duyguları düzenleme ve düşünceyi destekleyici olarak kullanma özyeterlik düzeyleri arttıkça algıladıkları sosyal desteğin azaldığı bulunmuştur. The purpose of this study was to determine the relationship between the adolescents? perceived social support levels and emotional self-efficacy and to investigate the adolescents? perceived social support and emotional self-efficacy levels in term of different variables. This research is based on descriptive method. Sample consisted of 181 female (%60,3), 119 male (%39,7) a total of 300 students who were 10th and 11th graders at state high schools of Ministry of Education in İzmir city, Bornova and Bergama districts during 2011-2012 education year. The data was collected by Social Support Appraisals Scale To Be Used With Children And Adolescents (SDDÖ), Emotional Self-efficacy Scale (DÖYÖ) and Personal Information Form that was prepared by the researcher. The data analyzed by using the Statistical Package for Social Sciences (SPSS 15.0). Kolmogorov Smirnov Test was applied to determine whether data set was or was not normally distributed and it was stated that data was not normally distributed. The social support and emotional self-efficacy sub scale points of the participants were compared to Mann Whitney-U and Kruskal Wallis- H tests according to demographic features. Spearman Brown Correlation Analysis was used to establish the relationship between the variables. At the end of the study, it was found that there were not statistically significant differences between adolescents? social support and emotional self-efficacy levels according to parents? education level, parents? working status, father attitude, the presence of people near them when they need, getting angry easily. There were significant differences in terms of demographic features of participants according to some sub dimensions of adolescents? social support and emotional self-efficacy levels. The results were as follows: - Perceived social support of females from peers and teachers were higher than males? and perceived social support of adolescents from families was not differed in terms of gender. Self-efficacy levels of females in terms of regulation, understanding and perception of emotions were higher than males?. - Perceived social support of 17 year old adolescents from families was higher than social support of 16 year old adolescents perceived from families; while perceived social support of 16 year old adolescents from teachers was higher than perceived social support of 17 year old adolescents from teachers. - Perceived social support from peers was higher for adolescents whose father is high school-graduate than adolescents whose father is primary-school graduate. - Perceived social support from peers was higher for adolescents who have middle and high socioeconomic status than adolescents who have low socioeconomic status and similarly perceived social support from teachers was higher for adolescents who have middle socioeconomic status than adolescents who have low socioeconomic status. - Perceived social support from peers was higher for adolescents who spend most of their lives in a city or district than those who spend most of lives in a village. - Perceived social support from peers was higher for adolescents who have high level of school success than those who have low level of school success. Self-efficacy levels of successful students, in terms of regulation, understanding and perception of emotions and using ideas supportively, were higher than unsuccessful students. - Adolescents, who comprehend their mothers? attitude as indifferent, strict, democratic, over protective and supportive, perceived parental support higher in comparison to adolescents who comprehend their mothers? attitude as over tolerant. While, adolescents, who comprehend their mothers? attitude as indifferent, strict and over protective perceived parental support higher in comparison to adolescents who comprehend their mothers? attitude as supportive. Self-efficacy levels of adolescents in terms of using feelings to support ideas who comprehend their mothers? attitude as over tolerant and supportive were higher than those who comprehend their mothers? attitude as over protective. - Adolescents, who think that counselor/other teachers may help him/her, perceived higher family support than the adolescents who think parents may help him/her. - Adolescents who need help about personal necessities and other issues, perceived higher family support than those who need help about courses. Self-efficacy levels in terms of comprehension and perception of emotions are higher for adolescents who need help for family relations and courses than those who need help about personal necessities. - Adolescents? perceived social support level sub dimensions were differed significantly according to people accept them for who they are, be people?s understanding of their sorrow, altercate or not and be able to alter negative feelings to positive. - Statistically significant differences were detected between adolescents? emotional self-efficacy level sub dimensions and others? acceptance of them for who they are, express their happiness or sorrow, people?s understanding of their happiness or sorrow, being able to control anger, understanding the causes of their positive and negative feelings and being able to alter negative feelings to positive. According to the study, no statistically significant relationship was found between total points of emotional self-efficacy scale and social support scale. However, there were slightly negative correlation between self-efficacy total scale points of adolescents in terms of regulation, understanding, perception of emotions and using ideas supportively, and perceived family support. It was detected out that the higher adolescents? regulation, understanding and perception of emotions, their using ideas supportively and total emotional self-efficacy levels, the lower they received social support from families. Furthermore, the self-efficacy level in terms of regulation of emotions and using ideas supportively was increasing while the level of social support perceived by adolescents was decreasing