Modernleşme sürecinde İzmir'de Müslim ve gayrimüslimlerin eğitimine karşılaştırmalı bir yaklaşım (1856-1908)

Abstract

Bu çalışmada, ilk olarak, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Müslim-gayrimüslim ve yabancıların eğitimlerinin profili çizildi. Daha sonra, İzmir'deki anasırın eğitimi kaleme alındı. Osmanlı eğitiminde unsurların geçirdiği dönüşüm ve İzmir'de bu dönüşümün nasıl yaşandığı yazıldı. Gerek imparatorlukta, gerekse İzmir'de unsurların eğitimsel durumları karşılaştırmalı bir şekilde ele alındı. Bu çalışma ile İzmir'deki Evangelik Okulu, İtalyan Kız Okulu, Soeurs de Charite Okulları, Dame de Sion İzmir Yatılı Okulu, Mesropyan Okulu ve Ermenilerin eğitimi, Yahudi okulları, Amerikan kız ve erkek okulları ve Rumların eğitimleri, ilk defa bu kadar ayrıntılı bir şekilde ortaya kondu. Müslim-gayrimüslim ve yabancıların eğitimlerindeki devletin politikasına aykırı hareketler gün ışığına çıkarıldı. Yine ilk defa, İzmir ibtidai ve rüşdiyelerindeki eğitim karşılaştırılıp, Evangelik Okulu'nun Yunan ulus devletine giden yolda açtığı pencere değerlendirildi. İzmir Mekteb-i İdadi ve Mekteb-i Sanayi tarihi orijinal belgelerle aydınlatılmaya çalışıldı. Bunlarla beraber, Osmanlı ve İzmir eğitim tarihi hakkında şimdiye kadar yapılmış olan bazı yanlışlar, metnin içinde akademik kurallar çerçevesinde düzeltildi. Anahtar Sözcükler: Müslüman, Rum, Ermeni, Yahudi, Yabancı, Eğitim, Karşılaştırma, Modernleşme, İzmir. In this study, the education of Muslims, Non-Muslims and foreigners under the domination of the Otoman Empire has been clarified first. Then the education of the nations has been written down. The evolution of the nations' education and how this evolution has been formed are elucidated. Both in the empire and in İzmir, the educational position of the nations are stated in a comparative method. By this study, schools in İzmir -Evangelic School, Italian Girls' School, Soeurs de Charite School, Dame de Sion Boarding School, Mesropyan School- and the education of the Armenian, Jewish schools, American girls' and boys' schools and the education of the Greek have been revealed in such a detailed way for the first time. The reverse attitudes in the education of the Muslims, Non-Muslims and foreigners towards the Government's politics have been brought to light. The contribution of Evangelic School to the foundation of Greece has been evaluated by means of comparing the education in primary schools and also comparing the education in secondary schools in İzmir. İzmir Mekteb-i İdadi and Mekteb-i Sanayi have been elucidated by historical and original documents. Furthermore, by this study, some errors about the history of education in İzmir and in the Otoman Empire have been rectified in accordance with the academic rules in the text. Key Words: Muslim, Greek, Armenian, Jewish, Foreigner, Education, Comparison, Modernization, İzmir.