Karşılaştırmalı Bir Perspektiften 19.Yüzyılda Çin ve Osmanlı İmparatorluğu'nda Protestan Misyoner Faaliyetleri

Abstract

Bu makale 19.yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda ve Çin'de gerçekleşen Protestan misyoner faaliyetlerinin karşılaştırılmasına yönelik bir ilk çalışma olarak değerlendirilebilir. 19.yüzyıl batı Avrupa merkezli bir ekonomik sistemin dünya genelinde kurulma süreciyle karakterize edilir. Bu süreçte Avrupa-dışı dünyadaki farklı uygarlık ve coğrafyalar Avrupa-merkezli ekonomik ve siyasi sistemin bağımlı parçalarına dönüştü. Aynı dönem içerisinde Avrupa'da Sanayi Devrimi'nin altın çağını Protestanlığın yeniden canlanışı izledi ve hem Britanya İmparatorluğu'nda, hem de Amerika Birleşik Devletleri'nde çok sayıda misyoner örgütü kuruldu. Dolayısıyla bu ekonomik-politik yayılım süreci Hrıstiyanlaştırma çabalarıyla birlikte yaşandı. Osmanlı İmparatorluğu ve Çin dini ve politik önemleri nedeniyle örgütlerin ilk günlerinden itibaren ilgi alanlarına dahil oldu. Bu çalışmanın ilk bölümünde hem Çin'de ve hem de Osmanlı İmparatorluğu'nda Protestan misyoner faaliyetlerinin seyrine dair kronolojik ve sayısal bilgiler verilecektir. İkinci kısımda ise faaliyetler başlama ve gelişim süreçleri, varoluş alanları, yarattıkları reaksiyonlar, doğrudan ve dolaylı sonuçları açısından karşılaştırılmaktadır