GAZALİ'NİN DÜŞÜNCESİNDE DİL İNCELEMESİNİN YERİ: DİL, ZİHİN VE DIŞ DÜNYA ARASINDAKİ İLİŞKİ

Abstract

Bu makalenin amacı Gazali\'nin düsüncesinde dil incelemesinin yerini belirlemek veaydınlatmaktır. Bu çerçevede dilin kökeni, dilin doga bilimi ve mantıkla iliskisi, dildüsünceve dıs dünya arasındaki münasebet gibi konular ele alınmıstır. Gazali dilinkökeninin uzlasımsal oldugu görüsünü benimser. Bu görüse göre dilsel isaret ile onunanlamı arasındaki münasebet uzlasıma dayanır. Konusulan dil dogal süreçlerle olusur veinsanların kararlarının bir ürünüdür. Bu baglamda, dilsel ifadelerin anlasılmasındaanlamın önceligi ve evrenselligi ile dilsel ifadelerin anlama baglılıgı ve degiskenligiirdelenmistir. Bir cümlenin mantıksal yapısı dıs dünyadaki bir olayı ya da durumuyansıtmalıdır. Bunun için zihni tasavvur ile zihin dısı gerçeklik arasında bir uygunlukolmalıdır. Zihni tasavvur ile zihin dısı gerçeklik arasındaki iliski dogal iken, lafız ile zihnitasavvur arasındaki iliski uzlasımsaldır. O halde Gazali\'nin düsüncesine göre, anlamınbelirlenmesinde dilsel delaletin hem dogal hem de uzlasımsal unsuru ihtiva ettigisöylenebilir.