GÜNEYDOĞU ANADOLU'NUN MİYOSEN PALEOCOĞRAFYASI İLE MERMER YATAKLARININ İLİŞKİSİ

Abstract

Son yıllarda Güneydoğu Anadolu Bölgemizde Diyarbakır'a bağlı Hazro, Hani, ve Çermik İlçeleri yakınlarında bej, açık bej ve pembe renkli kireçtaşları, blok mermer üretmek için işletilmekte ve bu ürünler ihraç edilmektedir. Deformasyon geçirmemiş ve yatay konumdaki bu kireçtaşlarının paleontolojik incelemeler sonucu Miyosen yaşında olduğu bulunmuştur. Miyosen kireçtaşlarının tortullaştığı alan kuzeyde Ergani ve Hani bölgesinden başlayarak güneyde Suriye sınırında Harran'a kadar uzanmaktadır. Hazro, Hani ve Çermik yöresindeki kireçtaşları tipik olarak resifal fasiyesde çökelmiştir ve bunlar platformun kuzey sınırı boyunca set resifleri oluşturur. Set resiflerinin sıralandığı bu sınırın daha kuzeyinde ise kırıntılı Lice formasyonu çökelmiştir ve Lice havzası daha kuzeyden ilerleyen, napların önünde gelişmiş bir havzadır. Set resiflerinin sıralandığı Miyosen platformunun güneyinde ise set ardı havza bulunmaktadır ve burada ince tabakalı killi ve kırıntılı kireçtaşları çökelmiştir ve bunlar blok mermer üretimine uygun değildir. Ancak ara ara ve yanal yönde devamsız olan yama resifleri bu geniş alanda gelişmiş ve blok mermer üretilecek kireçtaşları bu sınırlı alanlarda çökelmiştir. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Miyosen set resiflerinin gelişebileceği platformun kuzey kenarı Siirt'ten Adıyaman'a kadar uzun bir alanda yer almaktadır ve bu alan blok üretilecek benzer kireçtaşlarının bulunabileceği büyük bir potansiyel oluşturur. In the southern Turkey near Hazro, Hani and Çermik towns of Diyarbakır light and dark beige and pink limestones are exploited for marble. These limestones which are Miocene in age, are not deformed and characterized by flat-laying beds. The Miocen carbonate platform was extending from Ergani and Hani in the north and to Haran near Syrian border in the south. Along the northern edge of the carbonate platform which aligned from Çermik to Hazro in a NE-SW trend, barrier-reefs were evolved in which the marble quarries of Hazro, Hani and Çermik are located. To the farther north of the platform edge and in front of the southerly advancing napped piles of the Taurus Mountain, the Lice detrital basin was formed during the same period. Behind the NE-SW trending barrier-reefs, the entire SE-Anatolia was a back-reef area characterized by clayey and detrital limestones. These limestones do not yield block for marble production. In the back-reef area, however, sporadic discontinuous patch-reefs were formed that are suitable for marble excavation. The northern edge of the Miocene carbonate platform were extending from Siirt to Adıyaman and this zone is a promising area to find large and new reserves of the same kind of reef limestones for marble production.