Çalışma yaşamında psikososyal etmenlerin koroner kalp hastalığı risk skoru ve risk etmenleri ile ilişkisi

Abstract

Giriş ve Amaç: Koroner kalp hastalığı (KKH) için bilinen biyolojik ve davranışsal risk etmenlerinin yanı sıra psikososyal etmenler önemli bir risk etmeni olarak kabul görmektedir. Bugüne kadar özellikle gelişmiş ülkelerde iş gerilimi ve KKH ilişkisi üzerine yapılmış pek çok araştırma bulunmakla birlikte gelişmekte olan ülkelerde az sayıda araştırma bulunmaktadır. Bu araştırmanın amacı; Balçova İlçesi'ne bağlı olan 5 mahallede yaşayan 30-64 yaş arası toplumda iş gerilimi ve koroner kalp hastalığı (KKH) riski ve metabolik sendrom arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Yöntem: Kesitsel ve analitik tipte toplum tabanlı bir araştırmadır. Araştırma örneği, Balçova'nın Kalbi (BAK) projesine katılan 30-64 yaş, çalışan bireyler arasından tabakalı rasgele yöntemi ile seçilmiştir. Anketörler Nisan - Haziran 2010 arasında seçilen örnekteki kişilerin evlerine giderek yüz yüze görüşerek "iş yükü-kontrol-destek" modelini temel alan ölçek aracılığıyla verileri toplamıştır. Çözümlemeler 191 kadın ve 216 erkek çalışan üzerinden yapılmıştır. Bağımlı değişkenler ile bağımsız değişkenler arasındaki ilişkilerin çözümlemesi için t- testi, ki-kare, ANCOVA ve lojistik regresyon analizleri yapılmıştır. Bulgular: Kadınların erkeklere göre daha eğitimli oldukları, daha çok beyaz yakalı işlerde çalıştıkları ve ekonomik durum algılarının daha iyi olduğu saptanmıştır. Erkeklerin %20'si, kadınların ise %18'i yüksek gerilimli işlerde çalışmaktaydı. Hem Framingham Risk Skoru hem de metabolik sendrom ile yapılan çözümlemelerde iş gerilimi ve bileşenleri ile istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Eğitim, yaş, mesleksel durumuna göre yapılan düzeltmeler bulgularda bir değişikliğe neden olmamıştır. Sosyal destek durumu ve iş gerilimi arasındaki etkileşim de istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Ayrıca temel KKH risk etmenleri ile ayrı ayrı yapılan analizlerde de iş gerilimi ve bileşenleri arasında istatisitksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Sonuç: Araştırmada iş gerilimi ile temel KKH risk etmenleri ile hesaplanan Framingham Risk Skoru ve metabolik sendrom arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanamamıştır. Psikososyal etmenler KKH için gelişmiş ülkelerde önemli bir risk etmeni olarak görülmekle birlikte, gelişmekte olan ülkelerde benzer sonuçlara dair çok az kanıt bulunmaktadır. Background: Beside the well established biological and behavioral risk factors, psychosocial factors are accepted as important risk factors for coronary heart diseases (CHD). While there is abundant evidence for the association between job strain and CHD in developed countries, there has been inadequate research on this association in developing countries. The aim of this study is to examine the association between job strain and the risk of CHD and metabolic syndrome among the 30-64 year old residents living in 5 neighbourhoods of the Balçova district. Method: This is a population-based cross sectional study. The study sample was derived with stratified random sampling technique from the employed individuals aged between 30 to 64 who participated in "Balçova's Heart Project" . The survey was conducted by means of a face to face interviewbased on the demand-control-support questionnaire applied in participants' houses between April-June 2010. 191 female and 216 male participants were included in the analyses. T-test, chi-square test, ANCOVA and logistic regression models were used in order to assess the association between the dependent and independent variables. Results: Women were found to have higher education levels, have more white-collar jobs, and have better economic status perception than men. 20% of men and 18% of women have been working in high-strained jobs. There was significant association of job strain with neither the Framingham risk score nor metabolic syndrome. The adjustments for education, age, and occupation did not alter the results. The interaction between the social support and job strain was also not signicant. Moreover no significant association was obtained in the separate analyses performed in each major CHD risk factor for job strain and for its each subdomain. Conclusion: In the study it was concluded that job strain did not have an impact on both the Framingham risk score and metabolic syndrome. Although pyschosocial factors are known as important risk factors for CHD in developed countries, the evidence in developing countries is scarce.