Ayak Bileği Kol İndeksi düşüklüğü sıklığı ve kardiyovasküler risk etmenleri ile ilişkisi

Abstract

GİRİŞ VE AMAÇ: Periferik arter hastalığı (PAH) subklinik koroner kalp hastalığı ve yaygın aterosklerozun önemli bir belirtecidir. PAH çoğu zaman bulgu vermemesine rağmen artmış mortalite ve morbidite riskiyle ilişkilidir. PAH riski olan bireylerde alınacak koruyucu önlemler ve PAH gelişen bireylerde tedavi, hastalığın süreci ve değiştirilebilir risk etmenleri göz önüne alınarak planlanmalıdır. Birçok ülkede PAH ile ilgili toplum temelli çalışmalar yapılmaktadır ancak ülkemizde bu konuda yapılan çalışma sayısı oldukça yetersizdir. Bu çalışmanın amacı, Balçova İlçesi Onur Mahallesi'nde yaşayan ve Balçova'nın Kalbi Projesi'ne (BAK) katılmış olan 30 yaş üstü bireylerde PAH tanı yöntemi olan Ayak Bileği Kol İndeksi düşüklüğü sıklığı ve kardiyovasküler risk etmenleri ile ilişkisini değerlendirmektir.YÖNTEM: Kesitsel ve analitik tipte toplum tabanlı bir araştırmadır. Çalışmanın evrenini, Onur Mahallesi'nde yaşayan ve BAK Projesi tarama çalışmasına katılan 4600 birey oluşturmaktadır. Araştırmada örnek büyüklüğü %95 güven düzeyi, %80 güç, toplumda PAH olan ve olmayanların oranı 1:9, PAH olmayanlarda KKH sıklığı %8.0 ve PAH olanlarda KKH için olasılıklar oranı 2.8 kabul edilerek 660 kişi olarak hesaplanmıştır. Bu sayıya %20 yedek eklenerek 792 kişiye ulaşılması hedeflenmiştir. Seçilen örnekteki kişilerde PAH varlığı vasküler tip el dopleri yardımıyla ayak bileği kol indeksi hesaplanarak belirlenmiştir. Araştırmanın bağımlı değişkeni ABKİ<0.90 olmasıdır. Sosyodemografik özellikler, antropometrik ölçümler, kan yağları, açlık kan şekeri ve kronik hastalıklar bağımsız değişkenleri oluşturmaktadır. Çözümlemede ki-kare, t-testi, lojistik ve doğrusal regresyon analizleri kullanılmıştır.BULGULAR: Balçova İlçesi Onur Mahallesi'nde yaşayan ve BAK Projesi tarama çalışmasına katılan 30 yaş üzeri bireylerde periferik arter hastalığı görülme sıklığı %6.3'tür. Yaş ve cinsiyete göre düzeltme yapılan lojistik regresyon analizlerinde düşük ABKİ riskini aktif sigara kullanımı 5.07 kat (%95 GA: 1.85-13.88), kardiyovasküler hastalık öyküsü 6.83 kat (%95 GA:3.00-15.53), hipertansiyon varlığı 2.58 kat (%95 GA: 1.06-6.33), diyabet varlığı 3.25 kat(%95 GA:1.51-6.98), bel çevresi yüksekliği 2.24 kat (%95 GA: 1.02-4.94) artırmaktadır. Ayrıca ABKİ ile değerlendirme yapıldığında Framingham risk skoruna göre düşük ya da orta riskli olarak sınıflanan bireylerin %3.5'i yüksek riskli gruba geçiş yapmıştır.SONUÇ VE ÖNERİLER Yaş, sigara kullanımı, içilen sigara sayısı, hipertansiyon varlığı, diyabet varlığı, önceden KKH ya da inme tanısı almış olmak ve bel çevresi düşük ABKİ riskini anlamlı olarak artırmaktadır. Bu bulgular, kardiyovasküler risk etmenlerine sahip bireylerin düşük ABKİ açısından taranmasının ve risk etmenlerine yönelik koruyucu önlemlerin alınmasının önemli olduğunu göstermektedir.BACKGROUND AND OBJECTIVE Peripheral arterial disease (PAD) is an important marker of subclinical coronary heart disease and atherosclerosis. PAD is usually asemptomatic and individuals with PAD has an increased risk of mortality and morbidity. Treatment and preventive measures should be planned for patients with PAD and individuals under risk for PAD, in the context of the natural history and the modifiable risk factors of the disease. In many countries community based studies on PAD and its determinants are conducted however such studies are limited in Turkey. The purpose of this study is to determine the prevalence of low ankle brachial index which is used as the diagnostic criteria for detecting PAD and to determine the associations between cardiovascular disease risk factors.METHOD In this cross-sectional study, the population consisted of 4600 individuals residing in Onur Neighbourhood of Balçova District who participated to screening part of BAK Project. The sample size of 660 was calculated assuming 95% confidence level, 80% power, a ratio between individuals with and without PAD 1:9, prevalence of coronary heart disease among non-PAD:8%, Odds ratio for CHD among people with PAD as 2.8. The sample size was expanded by 20% to overcome low response rate and it was aimed to reach 720 individuals. PAD was diagnosed by measuring ankle brachial index using vascular type hand doppler. Dependent variable was ABI<0.90. Sociodemographic charecteristics, anthropometric measurements, blood lipids, blood sugar, and chronic diseases consisted independent variables. Chi-square test, t-test, logistic regression and linear regression analyses were used.RESULTS The prevalence of low ABI was 6.3% in the Balçova Onur District. In age- and gender-adjusted logistic regression analyses, current smoking (OR 5.07, 95% CI 1.85 to 13.88) cardiovascular disease history (OR 6.83, 95% CI 3.00 to 15.53), hypertension (OR 2.58, 95% CI 1.06 to 6.33), diabetes (OR 3.25, 95% CI 1.51 to 6.98), and high waist circumference (OR 2.24, 95% CI 1.02 to 4.94) were positively associated with prevalent PAD. When ABI measurement was taken into account %3.5 of low or intermediate risk patients were reclassified as high-risk ifthey presented ABI < 0.9.CONCLUSION Age, current smoking, number of pack years, HT, DM, history of coronary heart disease or stroke and waist circumference increased the risk of low ABI significantly. These findings highlight the importance of risk factor management and screening individuals who have one of these cardiovascular risk factors for PAD.