Atak dönemindeki multipl skleroz olgularında beyin omurilik sıvısı tau proteini düzeyleri, beyin omurilik sıvısı immün parametreleri ve manyetik rezonans görüntülemede saptanan bulgular arasındaki ilişkiler

Abstract

Amaç ve Hipotez A ksonal dejenerasyon multipl sklerozun önemli bir özelliğidir ve hastalık seyri sırasında erken evrede ortaya çıkar. Aksonal dejenerasyon geri dönüşümsüz nörolojik defisitin nedenidir. Günümüzde multipl sklerozda aksonal dejenerasyonun biyolojik belirteci yoktur. Bu çalışmada beyin omurilik sıvısı tau protein düzeyinin aksonal dejenerasyonun biyolojik belirteci olup olamayacağını araştırdık. Ayrıca tau düzeyi ile demografik özellikleri, beyin omurilik sıvısının diğer parametrelerini ve MRG bulguları arasındaki ilişkileri çalıştık. Yöntem Ç alışmaya McDonald kriterlerine göre multipl skleroz tanısı konulmuş 41 olgu ve 12 ilk atak olgusu alındı. Kontrol grupları multipl skleroz dışı diğer nörolojik hastalıklara sahip 8 olgu (kontrol grubu 1) ve nörolojik açıdan sağlıklı 18 olgudan (kontrol grubu 2) oluşmaktaydı. Beyin omurilik sıvısı tau düzeyleri Innogenetics Innotest h tau antijen kiti ve "sandwich" ELISA yöntemi kullanılarak ölçüldü. MRG'ler 1,5 Tesla Philips Interna cihazı ile multipl skleroz hastaları için standart bir protokole göre çekildi. Bulgular Multipl skleroz hastalarının, kontrol grubu 1 ve kontrol grubu 2'nin ortalama tau düzeyleri sırasıyla 189,15 pg/ml, 228,27 pg/ml ve 170,21 pg/ml'ydi. Multipl skleroz hastaları ile kontrol grupları arasında anlamlı bir fark yoktu fakat relapsing remiting multipl skleroz alt grubunun ortalaması (202,45 pg/ml) Kontrol grubu 2'nin ortalamasından istatiksel olarak anlamlı derecede daha yüksekti. SPMS grubunun ise ortalama BOS tau düzeyi (141,87 pg/ml) Kontrol grubu 2'ye göre istatiksel olarak anlamlı derecede daha düşüktü. T1 ağırlıklı görüntülerde 10-14 arası kara delik saptanan olgularda tau düzeyi 5'ten az kara delik saptananlara göre istatiksel açıdan anlamlı derecede daha yüksekti. Tau düzeyi, 14'ten fazla kara deliğe sahip olgularda düşme eğilimindeydi ancak bu istatiksel açıdan anlamlı değildi. BOS tau düzeyi ile inflamasyonun BOS bulguları olan hücre sayısı ve IgG indeksi arasında korelasyon saptanmadı. MRG'de kontrast tutan lezyon sayısı ile BOS tau düzeyi arasında da korelasyon yoktu. Sonuç Çalışmamızda atak dönemindeki multipl skleroz hastaları ile kontrol grupları arasında tau düzeyi açısından anlamlı bir fark saptanmadı. MS hastaları ve sağlıklı kontrollerin tau değerlerinin geniş bir aralıkta değişmektedir ve MS plaklarının ventriküle ya da spinal kanala olan uzaklığı BOS tau düzeyini etkileyebilmektedir. Tüm bu faktörler tau proteininin multipl sklerozda aksonal dejenerasyonun biyolojik belirteci olarak kullanışlı olmadığını düşündürmektedir. Tüm bu faktörlere rağmen bilinen bir MS hastasında tau düzeyinin giderek artması ve daha sonra azalmaya başlaması artan nörodejenerasyonun belli bir eşiği aşması şeklinde yorumlanabilir. Anahtar Kelimeler Multipl skleroz, beyin omurilik sıvısı, tau proteini, aksonal dejenerasyon Objective and Hypothesis Axonal degeneration is an important feature of multiple sclerosis and occurs early in the disease course. Axonal degeneration is the cause of irreversible neurologic deficit. To date, there is no biological marker of axonal damage in multiple sclerosis. In this study, we aimed to elucidate whether the cerebrospinal fluid tau potein could be a marker of axonal degeneration. We also aimed to assess the correlations between cerebrospinal fluid tau protein levels, demographic features, other parameters of the cerebrospinal fluid, and magnetic resonance imaging features. Material and Methods We included 41 patients with multiple sclerosis that were diagnosed according to McDonald criteria. We also included 12 patients with the first attack of a demyelinating disease suggesting multiple sclerosis. The control groups were consist of 8 patients with with neurological diseases other than multiple sclerosis (control group 1) and 18 patients without neurological symptoms or signs (control group 2). Cerebrospinal fluid tau protein was measured using the ELISA method based on the sandwich method with Innogenetics Innotest h tau antigen kit. Magntic resonance imaging scans were performed with Philips Interna (1,5 Tesla) according to a fixed protocol for patients with multiple sclerosis. Results The mean tau levels of the patients with multiple sclerosis, control group 1, and control group 2 were 189.15 pg/ml, 228.27 pg/ml, and 170.21 pg/ml respectively. No signifcant differences between patients with mutiple sclerosis, and control groups were detected, but in the subgroup of RRMS patients it was significantly higher than the mean tau level of control group 2 (202.45 pg/ml, 170.21 pg/ml respectively). In the subgroup of SPMS patients, the mean CSF tau level was significantly lower than the mean CSF tau level of the control group 2. The mean tau level of multiple sclerosis patients with 10-14 black holes on T1 weighted magnetic resonance images were statistically higher than the mean tau level of patients with less than 5 black holes on T1 weighted images. Tau levels tend to decrease in patietns with more than 14 black holes, but this was not significant. There was no correlation between the CSF tau levels and the IgG index and the number of white cells in the CSF which are the markers of inflammation. The CSF tau level and the number of enhancing lesions on MRI were not correlated, too. Conclusion Our study showed similar tau concentrations in multiple sclerosis patients in an attack and in the control groups. The tau levels of the patients with multple sclerosis and the control groups change in a wide range, and the distance of MS plaques to the ventricles or the spinal canal may effect the level of the tau protein in the CSF. All these factors suggest that tau protein is not a useful biological marker of axonal degeneration in multiple sclerosis. In spite of these factors, the decrease of tau levels after an increment may suggest an increase in neurodegeneration. Key Words Multiple sclerosis, cerebrospinal fluid, tau protein, axonal degeneration