Laparoskopik endometrioma eksizyonu sonrası ovaryen rezerv belirteçlerindeki erken dönem değişimler

Abstract

AMAÇ: İnaktif ve büyümekte olan folikül havuzunu işaret eden Antimüllerian hormonun (AMH), aynı zamanda menstrüel siklus boyunca serum konsantrasyonunun minimal değişimi nedeniyle günümüzde over rezerv belirteci olarak kullanımı yaygınlaşmaktadır. Biz de bu çalışma ile endometriyoma nedeniyle laparoskopik kistektomi yapılan hastalarda over rezervi belirteçlerini AMH'yı da kapsayacak şekilde kombine kullanarak rezervin nasıl değiştiğini tespit etmeyi amaçladık. Ayrıca laparoskopik kistektomi esnasında oluşan over dokusunun kaybını histopatolojik olarak inceleyerek over rezervindeki değişimi tespit etmeyi amaçladık. YÖNTEM: 18-45 yaş arası endometriyoma nedeniyle laparoskopik cerrahi geçiren 65 hasta çalışmaya dahil edildi. Preoperatif dönemde menstrüel siklusun 3. günü kanda folikül stimüle edici hormon (FSH), lüteinleyici hormon (LH), östradiol ve AMH ölçümü yapıldı ve FSH/LH oranı hesaplandıæ transvajinal veya transabdominal ultrasonografi (USG) ile her iki overdeki toplam bazal antral folikül sayısı (BAF) ve endometriyomanın boyutları bakıldı. Laparoskopi ile endometriyoma eksizyonu uygulanan bu hastalarda operasyon esnasında endometriyoma boyutları tekrar değerlendirildi ve Amerikan Reprodüktif Tıp Cemiyeti sınıflaması (Revised American Society for Reproductive Medicine Classification of Endometriosis, rAFS) skorlaması yapıldı. Postoperatif 6. haftada kontrole çağrılan hastalarda menstrüel siklusun 3. günü FSH, LH, östradiol ve AMH tekrar kanda bakıldı ve FSH/LH oranı hesaplandıæ transvajinal veya transabdominal USG ile de BAF tekrar değerlendirildi. Alınan her doku örneği histopatolojik olarak incelenmek üzere Patoloji Bölümü'ne gönderildi. Patolog kist duvarına yakın over dokusu olup olmadığını değerlendirdi ve semikantitatif bir skalayla bu dokuları 0'dan 4'e kadar derecelendirdi. (0= folikül yokluğuæ 1= sadece primordial folikülæ 2= primordial ve primer folikülleræ 3= birkaç adet sekonder folikülæ 4= normal over dokusundaki gibi primer ve sekonder foliküller). Ayrıca kesitte hesaplanan folikül sayısının FSH, FSH/LH ve AMH ile olan ilişkisi değerlendirildi. BULGULAR: Folikül stimüle edici hormonun ortalama postoperatif değeri preoperatif değerlere göre anlamlı olarak daha yüksekti (p SONUÇ: Endometriyoma ile birlikte eksize edilen normal over dokusu ve bu dokunun içerdiği folikül sayısı arttıkça AMH'nın o derece düştüğü gösterilmiştir. Dolayısıyla endometriyomanın eksizyonu esnasında over dokusuna zarar verilmesi ve buna bağlı olarak over rezervinin düşmesi kaçınılmaz bir durumdur. OBJECTIVE: Antimullerian hormone that designates inactive and growing follicular pool is being used commonly as an ovarian reserve marker at present. Its serum concentration changes minimally during menstruel cycle. In this study, we aimed to show changes of ovarian reserve by using all markers in combination that includes AMH in patients who have undergone laparoscopic cystectomy of endometrioma. At the same time, we aimed to state change in ovarian reserve with histopathologic examination of loss of ovarian tissue during laparoscopic cystectomy. METHODS: 65 patients, 18 to 45 years of age, were enrolled who have undergone laparoscopic operation for endometrioma. Preoperatively on the 3rd day of menstruation FSH, LH, estradiol and AMH were measured and FSH/LH ratio was calculatedæ also basal antral follicle (BAF) in both ovaries and dimensions of endometrioma were assessed with transvaginal or transabdominal ultrasonography. In these patients, during operation dimensions of endometrioma was assessed again and scoring was done according to revised American Society for Reproductive Medicine Classification of Endometriosis. Postoperatively on the 6th week, patients were called for controlæ hormone profile that includes FSH, LH, estradiol and AMH were measured and FSH/LH ratio was calculated and BAF were counted by transvaginal or transabdominal ultrasonography on the 3rd day of menstruation. The pathologist evaluated the presence or absence of the ovarian tissue adjacent to the cyst wall and graded the morphological characteristics of this tissue on a semiquantitative scale of 0 to 4 as previously published elsewhere (0= complete absence of folliclesæ 1= primordial follicles onlyæ 2= primordial and primary folliclesæ 3= some secondary folliclesæ 4= pattern of primary and secondary follicles as seen in the normal ovary). Also association between FSH, FSH/LH ratio, AMH and histologic analysis of excised specimens was evaluated. RESULTS: Mean level of postoperative serum FSH was higher than its preoperative level as statistically significant (p CONCLUSIONS: As follicular count increases in histopathologic examination, AMH level decreases concomitantly. So damage to ovarian tissue and decreasing of ovarian reserve is unavoidable during excision of endometriomas.