Pediatrik obez olgularda serum A-FABP, sVCAM-1, sE-selektin ve adiponektin düzeyleri ile karotis intima media kalınlığı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi

Abstract

Obezitenin ve buna bağlı olarak gelişen alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığının (NAFLD) kardiyovasküler sisteme verdiği hasarın preklinik dönemde ortaya konabilmesi için obezitenin takibinde erken aterosklerotik değişiklikler hakkında bilgi veren parametrelere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmanın amacı, pediatrik obez hastalarda, ateroskleroza endotelyal aktivasyon aşamasında katılan adezyon moleküllerinden çözünebilir vasküler hücresel adezyon molekülü-1 (sVCAM-1) ve sE-selektin'in, yağ dokunun ateroskleroz ile ilişkili olduğu düşünülen adipokinlerinden adiponektin ve adiposit yağ asidi bağlayıcı proteinin (A-FABP) serum düzeylerini belirlemek ve ölçtüğümüz bu parametrelerin erken aterosklerozun önemli bir göstergesi olan karotis intima media kalınlığı (İMK) ile olan ilişkisini incelemektir. Buna ilaveten obez olgular NAFLD varlığı yönünden incelemeye alınarak, bu parametreler arası ilişki ayrıca değerlendirilmiştir. Çalışmaya 10-18 yaşları arasında antropometrik verilerine göre ekzojen obezite tanısı alan 31 obez ve 25 sağlıklı olmak üzere toplam 56 pediatrik olgu dahil edildi. Tüm olguların serumlarında sVCAM-1, sE-selektin, adiponektin, A-FABP düzeylerine ve beraberinde rutin biyokimyasal parametrelerine (glukoz, karaciğer enzimleri, lipid profili, insülin) bakıldı. İnsülin direnci değerlendirmesi, açlık glukoz ve insülin değerleri kullanılarak hesaplanan insülin direnci homeostazis modeli değerlendirme (HOMA-IR) indeksi ile yapıldı. Serum sVCAM-1, sE-selektin, adiponektin ve A-FABP düzeyleri ELISA ile saptandı. Tüm olgulara karotis İMK ölçümü için karotis Doppler ultrasonografisiæ buna ilaveten obezite tanısı alanlarda yağlı karaciğer varlığını araştırmak için batın ultrasonografisi yapıldı. Olgular NAFLD (+) obez, NAFLD (-) obez ve sağlıklı kontrol olmak üzere gruplandırıldı. İstatistiksel analizler "SPSS 15.0" programında gerçekleştirildi. Obez grup ve kontrol grubu arasında karaciğer enzimleri, lipid parametreleri ve insülin direnci düzeyleri açısından anlamlı farklılık saptandı. Obez grupta, kontrol grubuna göre serum adiponektin düzeylerinin düşük (p= 0,035)æ serum A-FABP (p= 0,000 ), sE-selektin (p= 0,012 ) ve İMK düzeylerinin (p= 0,037) yüksek olduğuæ sVCAM-1 düzeyleri açısından ise gruplar arasında anlamlı fark olmadığı gözlendi. Karaciğer yağlanmasına göre obez grup yeniden değerlendirildiğinde, HOMA-IR düzeyleri NAFLD (+) obez grupta, NAFLD (-) obez gruba ve kontrol grubuna göre anlamlı yüksekæ sE-selektin ve A-FABP düzeyleri ise hem NAFLD (+) hem NAFLD (-) obez grupta, kontrol grubuna göre anlamlı olarak yüksekæ adiponektin düzeyleri ise gruplar arasında benzer bulunmuştur. NAFLD (-) obez grup ile kontrol grubu arasında İMK düzeyleri açısından anlamlı fark bulunmazkenæ NAFLD (+) gruba ait İMK düzeylerinin kontrol grubuna göre anlamlı yüksek olduğu gözlenmiştir (p= 0,032 ). Yaş ve cinsiyete göre yapılan düzeltme sonrasında sE-selektin'in AST, ALT, GGT, trigliserid ve A-FABP ileæ adiponektinin boya göre ağırlık, ALT, GGT, trigliserid ve HOMA-IR ileæ A-FABP'nin boya göre ağırlık, ALT, GGT, trigliserid, HDL-K ve HOMA-IR ile olan anlamlı ilişkisinin devam ettiği gözlenmiştir. Sonuç olarak adiponektin ve A-FABP'nin, yağ doku artışıyla serum düzeylerinin değiştiği ve NAFLD patogenezinde yer alan insülin direnciyle yakından ilişkili olduğu gösterilmiştir. Adezyon molekülleri ve adipokin düzeylerinin, subklinik aterosklerozun göstergesi olan İMK ile bir ilişkisi bulunmamasına karşınæ A-FABP'nin yaş ve cinsiyetten bağımsız olarak sE-selektin ile olan anlamlı ilişkisi, A-FABP'nin endotelyal hasar gelişimine giden patolojik yollarda önemli role sahip olduğunu düşündürmektedir. Çocukluk çağı obezitesinde endotelyal hasarın göstergesi olarak sE-selektin düzeylerinin arttığı, yapısal damar duvarı değişikliklerini yansıtan İMK artışının ise ancak obeziteye karaciğer yağlanması eşlik etmesi durumunda ortaya çıktığı gösterilmiştir. Çalışmamızın sonuçlarına göre pediatrik obez olguların takibinde erken aterosklerotik değişiklikler konusunda sE-selektin ve A-FABP düzeylerinin ölçümümün bilgi verici olduğunuæ buna ilaveten obeziteye bağlı karaciğer yağlanması gelişen olgularda, batın ultrasonografisi ile birlikte karotis İMK ölçümünün yararlı olacağını düşünmekteyiz. There are some parameters required informing us about the early atherosclerotic changes in the follow-up of obesity for demonstrating the damage that obesity and non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD) gave to the cardiovascular system in preclinical stages. The aim of this study is to determine the serum levels of soluble vascular cell adhesion molecule-1 (sVCAM-1) and sE-selectin which are adhesion molecules participating the atherosclerosis in endothelial activation stage and also the serum levels of adiponectin and adipocyte fatty acide binding protein (A-FABP) which is expressed by adipocytes and thought to be involved in atherosclerosis in paediatric obese patients. We also investigated the relationship between these parameters and carotid intima media thickness (IMT) which is a surrogate marker of early atherosclerosis. These parameters were also evaluated regarding the presence of nonalcoholic fatty liver disease among obese patients. A total of 56 children, composed of 31 obese children diagnosed as exogen obesity and 26 healthy children with age interval 10-18 years were enrolled in the study. Serum levels of sVCAM-1, sE-selektin, adiponektin, AFABP and routine biochemical parameters (glucose, liver enzymes, lipid profile, insülin) were determined in all children. Insulin resistance were evaluated by homeostasis model assessment insulin-resistance (HOMA-IR) index that was calculated from fasting insulin and glucose values. Serum levels of sVCAM-1, sE-selectin, adiponectin and AFABP levels were determined by ELISA. All patients underwent carotide Doppler ultrasonography for the evaluation of IMT, and obese patients underwent abdominal ultrasonography for the evaluation of NAFLD. The children were divided into three groups as NAFLD (-) obese, NAFLD (+) obese and healthy children. Statistical analysis was performed by SPSS 15.0 . There were significant differences for liver enzymes, lipid levels and insulin levels between obese and healthy children. Serum adiponectin levels were lower (p= 0,035 )æ serum A-FABP (p= 0,000), sE-selektin (p= 0,012) and IMT (p= 0,037) were higher in obese patients compared to control groupæ however there was no significant difference for sVCAM-1 levels between groups. When obese group is evaluated for NAFLD, HOMA-IR levels were higher in NAFLD (+) obese group compared to NAFLD (-) obese and control groups. Serum levels of sE-selectin and A-FABP were higher in both NAFLD (+) and NAFLD (-) obese groups when compared with control group. No significant differences were found between groups for adiponectin levels. İMK levels of NAFLD (+) obese group were significantly higher compared to control (p= 0,032 )æ however there was no significant difference between NAFLD (-) obese and control groups. Significant associations between sE-selectin and AST, ALT, GGT, triglycerid, A-FABP levels proceeded after adjustment for age and sex. Correlation between adiponectin and weight for height, ALT, GGT, triglycerid, HOMA-IR were not changed after adjustment for age and sex. Significant associations between A-FABP and weight for height, ALT, GGT, trigliserid, HDL-K, HOMA-IR were not changed after adjustment for age and sex. In conclusion, serum levels of adiponectin and A-FABP changed with increased adipose tissue and it was shown that these parameters were associated with insulin resistance that was enrolled in pathogenesis of NAFLD. There was no significant association between IMT that was the predictor of subclinic atherosclerosis and serum levels of adhesion molecules and adipokinesæ however age- and sex adjusted serum levels of A-FABP were associated with sE-selectin which reminds us that A-FABP may have an important role in the pathogenesis of endothelial injury. It was shown that sE-selectin levels increase as a predictor of endothelial damage in paediatric obesity and IMT increase predicting the structural vascular wall changes just develop if fatty liver disease accompany obesity. According to our results, in the follow-up of early atherosclerotic changes in paediatric obese patients, determining serum levels of sE-selectin and A-FABP may be elucidatory, however carotis intima media thickness measurement with abdominal ultrasonography may be more helpful in fatty liver disease accompanying obesity.