Meme kanseri tedavisi sonrasında lenfödem gelişen hastalarda çok katlı bandajlama yöntemi ile kompresyon giysisi kullanımının etkinliklerinin karşılaştırılması

Abstract

Amaç ve Hipotez: Lenfödem tedavisinde günümüzde kabul gören tedavi komplet dekonjestif terapi olarak adlandırılır. Komplet dekonjestif terapide manuel lenfatik drenaj sonrası çok katlı bandaj ya da kompresyon giysisi kullanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı meme kanseri tedavisi sonrasında lenfödem gelişen hastalarda çok katlı bandajlama yöntemi ile kompresyon giysisi kullanımının etkinliklerinin karşılaştırılmasıdır. Materyal Yöntem: Temmuz 2012-Ağustos 2013 tarihleri arasında meme kanseri tedavisi sonrası lenfödem nedeni ile Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı'na yönlendirilen ve çalışma kriterlerini dolduran ve çalışmaya katılmayı kabul eden 34 hasta çalışmaya alındı. Hastalar iki gruba randomize edildi. Tüm hastalar 15 seans tedavi programına alındı. Birinci gruba cilt ve tırnak bakımı, manuel lenfatik drenaj, çok katlı bandajlama, egzersiz tedavileri ve kendi kendine bakım eğitimi, II. gruba ise cilt ve tırnak bakımı, manuel lenfatik drenaj, kompresyon giysisi kullanımı, egzersiz tedavileri ve kendi kendine bakım eğitimi uygulandı. Onbeşinci gün sonunda her iki grubun da kompresyon giysisi kullanımı sağlandı. Hastaların tedavi başlangıcında, 15. günde (tedavi bitişi) ve tedavi sonrası 3. ayda her iki üst ekstremitenin çevre ve hacim ölçümleri, omuz eklem hareket açıklıkları ölçümü ve fonksiyonel değerlendirmeleri yapıldı. Değerlendirmelerde çevresel fark ve hacim farkı, fonksiyonel değerlendirmede ise DASH-T (Disabilities of the Arm, Shoulder and Hand-Turkish - Omuz, Kol, El Sorunları Anketi-Türkçe) kullanıldı. Bulgular: Tedavi öncesi her iki grubun demografik özellikleri, volümetrik hacimleri, el bilek çevresi ve kol çevresi ölçümleri, EHA (Eklem Hareket Açıklığı) ve DASH-T FS(Fonksiyon/Semptom) sonuçları benzerdi. Ancak BMI ( Body Mass Index - Vücut Kütle İndeksi), MKP (metakarpofalangial) eklem çevresi ve lateral epikondil 10 cm altı çevresi ölçümleri kompresyon giysisi grubunda anlamlı olarak daha iyiydi. Grup içi değişimler değerlendirildiğinde her iki grupta ödemde anlamlı azalma saptandı. Tedavi sonrası gruplar karşılaştırıldığında tüm ölçümlerde anlamlı fark yoktu. Tedavi sonrası 3. ay değerlendirmelerinde ise MKP eklem çevresi ve volümetrik hacim ölçümlerinde kompresyon giysisi grubunda anlamlı olarak daha iyi ödem azalması saptandı, diğer ölçümlerde ise anlamlı fark saptanmadı. Fonksiyonel değerlendirmede ve omuz EHA değerlendirmesinde uzun dönemde her iki yöntem arasında anlamlı fark saptanmadı. Sonuç: Çok katlı bandajlama ve kompresyon giysisi kullanımı lenfödem azalmasında, fonksiyonel düzelmede ve omuz EHA arttırılmasında etkindir. Uzun dönem değerlendirmelerde ise kompresyon giysisi kullanımı daha iyi ödem koruması sağlamaktadır. Bu konuda daha fazla hasta sayısı ile yapılacak çalışmalara ihtiyaç vardır. Aim and Hypothesis: Complet decongestive therapy (CDT) is recognized as an optimal management for breast cancer releated lymphedema. CDT contains manual lymphatic drainage and multi layer bandaging or compression garments after manual lymphatic drainage. The purpose of this study is to compare the effectiveness of multi layer bandaging and compression garments in patients who developed lymphedema after breast cancer treatment. Method: 34 patients with cancer releated lympedema who full filled inclusion criteria were recrutied consecutively from Dokuz Eylul University Physical Medicine and Rehabilitation Department Outpatient Clinic between July 2012 and August 2013. The patients were randomized to bandage group or compression garment group within the initial treatment phase of complet decongestive therapy. Manual lyphatic drainage (MLD) was performed to all patients 15 sessions. After MLD I. group treated with multi layer bandaging and II. group treated with compression garments. The patients shoulder range of motion and circumference and volume of both upper extremities were measured at the beginning of treatment, on the 15th day (end of treatment) and three months after treatment. Upper extremity function assessed with the Disabilities of the Arm, Shoulder and Hand (DASH) questionnaire. Arm edema of the patients was assessed by total difference of arm-hand circumference and armhand volume. Results: At baseline there were no significant difference between groups in any of parameters except for BMI (body mass index), metacarpal joint and forearm circumferencial difference. There were more obese patients in the bandage group and metacarpal joint and forearm circumferencial difference was less in the compression garment group. After treatment when two gorups were compared there were no significant difference in arm circumference, arm volüme, shoulder ROM and DASH scores. Arm edema significantly improved after treatment in both groups. In the third month assessment metacarpal joint circumference and volume measurement were significantly better reduction in edema in compression garment group, other assesments were similar in both groups. Conclusion: Both multi layer bandaging and compression garments are effective for reduction of arm edema, shoulder ROM and functional improvement. In the long-term assesments the use of compression garments provides better edema protection. Further studies with larger sample size are required.