Kur rejimlerinin makroekonomik değişkenlerin oynaklığına etkisi: Türkiye örneği

Abstract

Kur rejimi tercihi, en önemli makroekonomik politikalardan biridir. Son zamanlarda ortaya çıkan yeni kur rejimlerinin (para sepeti-kur bandı-sürünen parite, yönetimli dalgalanma-artı, temel denge döviz kuru, yumuşak marjlar, temel ihraç ürünü fiyatına sabitleme) yanısıra "iki kutuplu görüş", "dalgalanma korkusu" ve "sabitlenme korkusu" gibi kur rejimi tercihinin belirlenmesine yönelik yaklaşımlar kur rejimi tercihine yönelik önemin artmasına neden olmuştur. Bu çalışma, kur rejimlerinin makroekonomik değişkenlerin oynaklığına etkisini Türkiye bağlamında 1982-2007 dönemi için incelemektedir. Bununla birlikte, çalışmada ilan edilen ve fiilen uygulanan kur rejimleri ayrımı da dikkate alınmıştır. Çalışmada, yinelenen birikimli kareler toplamı algoritması kullanılarak yapısal kırılmalı simetrik ve asimetrik koşullu varyans modelleri tahmin edilmiştir. Elde edilen bulgular, ihracat hacmi, ithalat hacmi, bankacılık sektörü yurtiçi toplam kredi hacmi ve hisse senedi fiyat endeksi oynaklığının yasal kur rejimlerinden; Merkez Bankası brüt döviz rezervleri, nominal döviz kuru, reel döviz kuru endeksi, ihracat hacmi ve toplam YTL mevduat oynaklığının ise, fiili kur rejimlerinden etkilendiğini göstermektedir. Bu bulgular, "yasal kur rejimi yansızlığı" ya da "fiili kur rejimi yansızlığı"nın olmadığını ortaya koymaktadır. Tez çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, kur rejimleri, uluslararası para sistemleri ve kur rejimi tercihini içermektedir. İkinci bölüm, kur rejimleri ile makroekonomik değişkenlerin ilişkisini açıklamaya yönelik "kur rejimi yansızlığı" ve oynaklık çelişkisi" kavramlarını ele almaktadır. İlgili yazın incelenmektedir. Üçüncü bölüm ise, Türkiye'de uygulanan kur rejimlerinin tarihsel gelişimini, çalışmanın uygulama bölümünde kullanılan yöntemleri ve son olarak, uygulamaya ilişkin sonuç ve değerlendirmeleri içermektedir. Exchange rate regime choice is one of the most important macroeconomic policies. Recently, the new regimes (basket-band-crawl, managed float-plus, fundemantal equilibrium exchange rate, soft margins, pegging to the price of fundemantal export product) and also the approaches intended for the determination of the regime choice, such as "bipolar view", "fear of floating" and "fear of pegging", cause the importance of regime choice to increase. This study examines the impact of exchange rate regimes on the volatility of macroeconomic variables in Turkey for the period 1982-2007. This study also focuses on the difference between announced and actual regimes. By using iterated cumulated sum of squares algorithm, symmetric and asymmetric conditional heteroscedasticity models with structural breaks are estimated. The results suggest that the volatility of export, import, total credit volume and stock exchange index is affected by the announced exchange rate regimes; whereas the volatility of foreign exchange reserves, nominal and real exchange rates, export and total national currency deposits is affected by the actual regimes. Therefore, the results indicate that there is neither "announced regime neutrality" nor "actual regime neutrality". Dissertation consists of three sections. First section includes the exchange rate regimes, international monetary systems and the choice of regime. Second section discusses the concept of "regime neutrality" and "volatility puzzle" to clarify the relationship between exchange rate regimes and macroeconomic variables. Related literature is analyzed. Third section covers the historical development of exchange rate regimes in Turkey, the methods used in the empirical part and finally, the results and comments.