Tasavvuf düşüncesinde ibadetlerin iç anlamı

Abstract

Cibril hadisi olarak bilinen hadis-i şerife göre belirlenen çerçeve içerisinde "iman", kelam ilmiyle; "İslam" da fıkıh ilmi ile temsil edilirken, sûfiler, hadiste geçen "ihsan"ı ise, kendi ilimlerinin temsil ettiğini düşünürler. Mutasavvıfların üzerinde en çok durdukları konulardan birisi bu nedenle -ihsanı elde etmede önemli bir araç olan- ibadetler olmuştur. Bütün ibadetlerin ortak tarafı, kalp temizliğine ve ruhi arınmaya vesile olmalarıdır. Kul, ibadetle arınır ve nefsinin egemenliğinden kurtulur. Bu sayede, "Her an Rabbi'nin huzurunda olduğunu bilmek" olarak tanımlanan, ihsana ulaşır. İbadetlerde, ortak bazı amaçlar olsa da, onların birisi, tasavvuf düşüncesinde, farklı batıni manaların sembolüdür. İbadetlerdeki şekli kurallara riayet eden kimse, fıkhi anlamda sorumluluktan kurtulabilir. Bunun yanında, onlardaki sırlara da vakıf olmak isterse, ibadetlerin aynı zamanda batıni şartlarını yerine getirmek zorundadır. İbadetlerin amacının kalp temizliği olduğu hususunu yanlış anlayan bazı sözde sûfiler, kalplerinin temizliğine hükmederek "ibahiyye" yolunu tutmuşlardır. Çalışmamız batın ilmini yanlış anlayanların, içine düştükleri usûl hatalarını ve sûfilerin, ibadetlerin iç anlamlarıyla ilgili görüşlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Anahtar Kelimeler: İbadet, Zahir, Zahiri, Batın, Batıni, Sûfi. According to Cibril's hadith, "faith", "İslam" and "ihsan" are three important concepts in religion. From these concepts, iman is represented by "Kelam" and İslam is represented by "Fıkıh". As for ihsan, sufis say that it is the field of İslamic mysticism. So, sufism takes an important place among İslamic branches. It interests how a mystic obtains ihsan. They believe that worships are important means of ihsan and have some internal meanings too. Originally, human being could clean spiritually by means of worships as well as release from sovereignity of body. In this way, anybody could reach ihsan as defined: "Being realize of God's existance at any moment." Worships are performed for same targets and each worships are symbols of some inner meanings. Anyone could be irresponsable from fıkıh if practice worships in superficial manner. More over, if someone wants to find out the mystery of worships, he have to obey mystic and tacit rules. Beside this, some so-colled sufis misinterpreted the rule of spiritual cleaning by justyfying that their hearts were clean and could commit sin. My work aims at explaining inner meaning of worships as well as indicating any misinterpretion of some sufis wich made them wrong in perception of religious rituals. Key Words: Worship, Inner, External, Sufi,