Kan merkezlerindeki bozulabilir envanter ve ürün-kullanıcı uyumsuzluğu problemlerinin yönetiminde karar destek sistemlerinin kullanılması

Abstract

Kan merkezleri, kan ürünlerinin alındığı kişilerin antijenik özelliklerinin farklılığı neticesi oluşan ürün çeşitliliği, her bir kan ürününün saklanma koşullarının farklılığı ve uygunsuz koşullarda kısa sürede bozulabilir olması, ürünü kullanacak kişilerin antijenik çeşitliliği nedeni ile yaşanan uyum sorunları, ürünlerin kullanım hızlarının kesinlikle tahmin edilemiyor olması ve beklenmeyen koşullara hazırlıklı olmak amacı ile elde tutulması gereken stok miktarının bozulma ve imha riskini de arttırması nedeniyle envanter yönetiminde en problemli alanlardır. Önerilen ve uygulamaya konulan veri tabanı modeli ile süreç yönetimi sistemininin uygulandığı, yazılımın detaylı olarak anlatıldığı kan merkezi projesi halen Dokuz Eylül Üniversitesi kan merkezinde kullanılmaktadır. Uygulamanın izlendiği dört yıllık süre zarfında elde edilen sonuçlar işletme yönetimi fonksiyonları ve elde edilen faydalar yönünden incelenmektedir. Hasta için kan ürününün uygunluğunun test edildiği aşama olan hasta kanı ve kan ürününün uygulama olarak çapraz teste tabii tutulması aşaması yerine veritabanında sorgulama yaparak ürün hazırlık sürecinin son aşamasında kısalma sağlayan elektronik cross match işleminin karar destek sisteminin alt parçası olan kullanımı neticesi elde edilen ölçülebilir ve ölçülemeyen faydalar da incelenerek sonuçları gösterilmeye çalışılmıştır. Detaylı gönüllü donör veri tabanının e-match yapılmasına uyumlu olarak oluşturularak kısa mesaj servisi gibi iletişim teknolojileri ile kombine edilmesi sonucu ihtiyaç olduğu anlarda uygun kişilerden kan donasyonlarının yapılmasını sağlayacak çağrı merkezi yapılanması ile; stoklama, ihtiyaç fazlası nedeni ile imha ve yokluk durumu maliyetlerinin düşürüleceği sonucuna varılmıştır. Elde edilmesi kadar saklanması da maliyetli olan kan ürünlerinin yokluğu durumunda yaşanabilecek sağlık sorunlarının nihai toplam maliyetinin insan hayatına eş değer olması nedeniyle hesaplama sınırlarının ötesinde olduğu, önerilen modelin sağlayacağı avantajların ölçülemez olduğu belirtilmiştir. Blood centers are the most problematic areas of inventory management as antigenic variety of people causes diversity of products and product discordance problems. There stands different storage regimes, easily perishable products in improper conditions. Product utilization rates are strictly unestimated and stock levels handled for unpredictable conditions increases the risk of deterioration and destruction risk. Proposal and application of a process management system and database model of the software in this project is still in use in Blood Center of Dokuz Eylül Üniversity Hospital. Results collected on four year period of application is studied in aspects of business administration functions and advantages attained. Tangible and untangible benefits on usage of an electronic cross match procedure, in place of practical cross match test which is the last stage of the blood conformity tests, which shortens preparation period of blood is studied and results are presented. It is concluded that by means of volunteer donor database construction proper to make an e-match, in combination with communication technologies like short message services and call center structure which promotes blood donations of suitable people on need; the stocking, detoriation, destruction and nonexistence conditions' costs will be lowered. As well as the higher acquisition and stocking costs, the final sum of costs of health problems that can be experienced on nonexictence condition of a blood product could be equivalent to human life and it is beyond calculation, therefore the advantages provided by the proposed model is untangible.