Yeni tıbbi yöntemlerin hukuka uygunluğu

Abstract

Tıp bilimindeki hızlı değişim ve gelişmeler, geleneksel tıbbi yöntemler yerine yeni tıbbi yöntemlerin uygulanmasını ve bunlarla ilgili araştırmalar yapılmasını zorunlu hale getirmektedir. Yeni tıbbi yöntemler, tedavi amaçlı tıbbi denemeler ve bilimsel amaçlı tıbbi denemeler yani klinik araştırmalar şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Bu yolla insan üzerinde yapılan denemelerin hukuka uygunluğunun sağlanması için, geleneksel tıbbi müdahalelerin hukuka uygunluğu için aranan şartlardan daha sıkı ve özel şartların aranması gerekmektedir. Zira denemelerin insan üzerinde gerçekleştirilmesi, vücut bütünlüğü, sağlık hakkı gibi kişilik haklarını zedeleyebilmekte; ancak geleneksel tıbbi müdahaleleri hukuka uygun hale getiren tıp biliminin kabul görmüş usul ve esaslarına göre yapılmış olma, tedavi amacı ve tıbbi zorunluluk taşıma gibi şartlara uygun düşmemektedir. Tıp biliminin bugün geldiği seviyeyi şimdiye kadar yapılan araştırma ve denemelere borçlu olduğu düşünülürse, yeni tıbbi yöntemlerin uygulanmasına karşı çıkmak mümkün gözükmemektedir. Ancak üzerinde bu yöntemlerin uygulanmasına izin veren gönüllü kimselerin, araştırma yapan hekime, araştırmayı destekleyen kurum ve kuruluşlara karşı korunması gerekmektedir. Bu nedenle yeni tıbbi yöntemlerin hukuka uygunluğu için bir takım özel şartlar aranmaktadır. Uzman hekim tarafından gerçekleştirilme, kapsamlı ve ayrıntılı aydınlatma, aydınlatılmış rıza alınması, fayda ve risk değerlendirmesinin yapılmış olması, etik kurul denetiminden geçirilmiş olma gibi şartlarla, yeni tıbbi yöntemlerin uygulanması hukuka uygun hale gelebilmektedir. Yeni tıbbi yöntemlerin hukuka uygunluğu bakımından uluslararası ve ulusal düzenlemeler çerçevesinde aranan şartlar ve bu şartlara ilişkin değerlendirmeler yapılması ve bu yolla yeni tıbbi yöntemlerin uygulanacağı kimselerin korunması büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada da geleneksel tıbbi müdahalelerle yeni tıbbi yöntemler karşılaştırılmakta, yeni tıbbi müdahalelere ilişkin ulusal ve uluslararası düzenlemelerdeki hukuka uygunluk sebepleri incelenerek eksiklikler tespit edilmeye çalışılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Tedavi Amaçlı Tıbbi Deneme, Bilimsel Amaçlı Tıbbi Deneme, Hekimlik Sözleşmesi, Aydınlatma, Rıza Rapid transitions and developments at medical science lead to make compulsory researches instead of traditional medical methods. New medical methods categorized into two; medical experiments (tests) targeted towards treatment and scientific aimed, namely clinical tests, medical treatments. By this way for the provision of the legal appropriateness of medical experiments' on human being; more rigid and special provisions are needed than the provisions of traditional medical interventions legal conditions. Realization of experiments, on human, deteriorate the individual rights as body integrity, health right; but being made medical interventions legal convenience to procedures and basis of adopted medical science not suited to the provisions of treatment aim and having medical imperativeness. Evaluating the medical science current stage by the help of researches and experiments; it is not possible to reject the implementation of new medical methods. But the volunteer people that allow methods application on the bodies should be protected from the research doctor, and the supported research institution and institutions; for that reason some special provisions are searched for the legal convenience of new medical methods. With those conditions like; realization by the professional doctor, comprehensive and detail enlightenment, getting clarified consent, making benefit and risk analysis, making the control of ethic committee; new medical methods, application is being appropriate to the law. It is influential to make analysis on the framework of international and national arrangements provisions on the aspect of the new medical methods convenience to law and the protection of human beings, faced with the application of new medical methods. At these study traditional medical interventions compared with the new medical methods; and the deficiencies tried to be analyzed with the examination of national and international arrangements in respect of new medical interventions reasons of legal appropriateness. Key Words: Cure-aimed Medical Experiment, Scientific aimed Medical Experiment, Cure Agreement, Enlightenment, Consent