Türkiye'de uluslararası finansal raporlama standartları'na geçişin tahakkukların güvenilirliği ve kazançların süreğenliği üzerindeki etkileri: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) uygulamaları

Abstract

Uluslararası ticaretin önem kazanması ile birlikte, dünyada finansal tabloların da uluslararası olarak anlaşılabilir olmasına ihtiyaç duyulmuş, bu amaçla Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS) oluşturulmuştur. Tarihi maliyetlere dayalı muhasebe bilgisi yurtiçinde ve uluslararası iş çevresinde beklenen düzeyde fayda sağlayamadığı için Türkiye'de de Uluslararası Finansal Raporlama Standartları ile uyumlu finansal raporlama sistemine geçilmiştir. Bu bağlamda, karar vericilerin temel aldıkları bilgilerin içeriğinde değişim gözlenmiştir. Tahakkuklar ve nakit akışları bilgilerinin içeriklerinin yanı sıra, UFRS ile sağlanan esneklik sayesinde, özellikle tahakkuklara ilişkin değerleme yöntemlerinde ortaya çıkan değişiklikler nedeniyle, güvenilirliklerinde de değişim olması beklenmektedir. Ayrıca, izleyen dönemin kazancının tahmin edilmesinde kullanılan bu değerlerin güvenilirlik düzeylerindeki değişimin kazançların süreğenliğine de yansıyacağı düşünülmektedir. Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda, tez çalışmasında tahakkukların güvenilirlikleri ve kazançların süreğenlikleri açısından, UFRS'ye geçişin ülkemizin finansal raporlama sistemine getirmiş olduğu değişiklikler değerlendirilmiştir. Ayrıca finansal tablolarda raporlanan kazancın bilgi kullanıcıları açısından önemi göz önünde bulundurularak, tahakkukların güvenilirliğinde ortaya çıkan değişimin kazancın süreğenliği ile ilişkisi de incelenmiştir. Bu tez çalışmasında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) tarafından yayınlanan şirket bilançolarından faydalanılmış ve 1998-2008 yılları arasında kalan dönem ele alınmıştır. 1998-2003 yılları arasındaki dönem tarihi maliyetlere dayalı finansal raporlama sistemini, 2003-2008 yılları arasındaki dönem ise UFRS ile uyumlu finansal raporlama sistemini temsil etmektedir. Uygulanan "Panel Veri Analizinin" bulguları tahakkuk kalitesinin belirlenmesi için kullanılan üç modelden Dechow-Dichev Modeli (2002) dışında kalan modeller için UFRS'nin tahakkuk kalitesinde artışa neden olduğunu göstermiştir. Kazançların süreğenliğinin ise her iki finansal raporlama sistemi için de benzer değerler aldığı ve kazançların izleyen dönemlerde tersine döndüğü sonucuna ulaşılmıştır. Tahakkukların sınıflara ayrılarak modelde kullanılması sonucunda, güvenilirlik düzeyleri ile süreğenlikleri arasında beklenen doğrusal ilişkiye rastlanamamıştır. Anahtar Kelimeler: Tahakkukların Güvenilirliği, Kazancın Süreğenliği, UFRS, Panel Veri Analizi With the increasing importance of international trade, a need for the internationally understandable financial statements occured in all over the world, thus International Financial Reporting Standarts (IFRS) have been issued. Because the historical-cost-based accounting information do not work as expected in both domestic and foreign business environment, International Financial Reporting Standards (IFRS) is adopted in Turkey. In this respect, changes have occured in the content of information, on which the decision makers depend. Next to the content, reliabilities of accruals and cash flows information are also expected to change, especially because of the changes in the valuation methods for accruals caused by applying IFRS. It is suggested that the change in the levels of reliability for accruals and cash flows, which are used in forecasting the earnings for the following period will be reflected in the earnings persistence, too. With respect to the explanations above, changes in the financial reporting system of Turkey which are caused by transition to IFRS, are examined from the aspect of accruals quality and earnings persistence, in this dissertation. The relationship between the changes in accruals' reliability and earnings persistence is tested, considering the importance of reported income for the users of information. In this dissertation, the financial statements presented by Istanbul Stock Exchange (ISE) are used and the relevant time period is 1998-2008. The time period between the years 1998 and 2003 reflects historical cost based financial reporting, whereas 2003-2008 period reflects IFRS based financial reporting. The results of Panel Data Analysis show increases in the level of accruals quality for all models applied in the dissertation other than Dechow-Dichev Model (2002). On the other hand, the coefficients of earnings persistence are found to be very close to each other for the two financial reporting systems and earnings reverse in the following periods. Including the accrual classes in the earnings persistence models instead of accruals in total has not resulted in a positive linear relationship, as opposed to the expectations. Key Words: Accrual Reliability, Earnings Persistence, IFRS, Panel Data Analysis