Azerbaycan turizm potansiyelinin kalkınma amaçlı değerlendirilmesi

Abstract

Bir hizmet sektörü olan turizmin, tüm dünya genelinde çok büyük bir hızla gelişme gösterdigi görülmektedir. Bugün, tüm dünya hizmet ticaretinin yaklaşık %30'unu turizm sektörü tek başına oluşturmaktadır. Turizm sektörü ekonomide irili ufaklı birçok hizmet sektörü ile ilişkide olduğu için, ülke ekonomisine katkısı tam olarak hesaplanamamaktadır. Bununla birlikte, ulusal ve uluslararası literatürde konuya ilişkin olarak yapılan teorik ve ampirik çalışmalardan, turizmin ekonomik kalkınma ve büyüme üzerinde olumlu bir etkisi olduğu da anlaşılmaktadır.Turizm sektörünün ülke ekonomilerinin içindeki payı her geçen gün artmaktadır. Bunun sonucunda, sektördeki gelir artışı bu gelirden daha fazla pay alma konusunda turizm bölgeleri arasındaki rekabeti giderek şiddetlendirmektedir. Buna karşın genel olarak turizm sektörü ekonominin büyüme potansiyelini artırmaktadır. Bu çerçevede, 1996-2008 yılları arasındaki turizm gelirleri ile GSYIH değişkenlerine dayalı literatürde kullanılan zaman serisi ekonometrisi kullanılarak bir analiz yapılmıştır. Azerbaycan ekonomisi bağlamında turizm sektörünün ekonomik büyümeyi artırdığı yönündeki hipotez sırasıyla birim kök, eşbütünleşme, kırılmaları içsel olarak ele alan Zivot-Andrews ve Gregory-Hansen testleri ile araştırılmıştır. Turizm sektörünün Azerbaycan'ın ekonomik büyümesini 2003 yılından sonra, özellikle de 2006 yılından itibaren daha yüksek oranda etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuç kırılma dönemlerini içsel olarak veren yöntemlerle bulunmuştur. Tourism, as a service sector, has shown a rapid growth throughout the world. Today, tourism sector individualy builds up 30 % of the whole world service trade. Tourism sector is related to various large and small service sector, so it's contribution to a country's economy cannot be calculated fully. However, the theoretical and emprical works done in the national and international literature shows that, tourism has a pozitive effect on economic growth and economic development.The share and the importance of the tourism sector in a country's economy increases day by day. As a result of this, the income increase in the sector exacerbate the competition between the tourism areas to get a bigger amount of this income. However, generally tourism sector increases the economy's growth potential. In this framework, an analysis is done with the econometric time series used in the literature using the data of tourism income and GDP between 1996-2008 period. The hypothesis, tourism sector increases economic growth for the Azerbaijan economy is analyzed respectively unit root, cointegration and Zivot-Andrews and Gregory Hansen tests which determine structural breaks endogenously. The results shows that, after 2003, tourism sector effects Azerbaijan economy more effectively especially after 2006. This result is found by the methods which determine structural breaks endogenously.