Hizmet akdine dayanan sosyal sigorta ilişkisinin dava yoluyla tespiti

Abstract

İşverenin en önemli yükümlülüklerinden birisi sigortalıları Kuruma bildirmektir. Bu yükümlülük hem sigortalıya hem Kuruma karşıdır. Sosyal Sigortalar Kurumunun en önemli yükümlülüklerinden birisi de sigortalıların sigortalı olduklarını tespit etmek ve sigortalının haklarını korumaktır. Ancak sigorta primlerinin yüksek olmasının etkisiyle Kurumun denetim mekanizmasının iyi işlememesinden faydalanan çok sayıda işveren çalıştırdıkları sigortalıları Kuruma bildirme yükümlülüğüne uymamaktadır. Bunun sonucunda binlerce sigortalının Kuruma bildirimi yapılmadan çalıştırıldığına rastlanmaktadır. İş güvencesi hükümlerinin yeterince işlememesi sonucunda Kuruma bildirimi yapılmayan sigortalılar yıllarca bu duruma sessiz kalmaktadır. Bazıları ise kuruma bildirimlerinin yapılmadığını ya da bildirimlerin gerçeğe uygun olmadığını yıllarca fark etmemektedir. Bu kişiler hizmet ilişkisi sona erdikten sonra geçmiş dönemlere ait çalışmalarının tespiti için iş mahkemelerinde dava açmak zorunda kalmaktadır.  Sosyal sigorta ilişkisinin dava yoluyla tespiti Türkiye'de mahkemeleri en çok meşgul eden dava türlerinden birisidir. Bu tezde sosyal sigorta ilişkisi çerçevesinde tarafların yükümlülükleri ve Kuruma bildirimi yapılmayan sigortalılar için hizmet tespiti yöntemleri birlikte incelenmiştir.  Bu yöntemler içinde en sık kullanılan ve en etkili yöntem olan sosyal sigorta ilişkisinin dava yoluyla tespiti, yargı kararları ve öğretideki tartışmalar esas alınarak değerlendirilmiştir. Yargı kararları üzerinde yaptığımız incelemede çarpıcı olan nokta sosyal sigortaların temel niteliklerinden olan, zorunluluk, vazgeçilmezlik, devredilmezlik gibi özelliklerin bazı kararlarda göz ardı edilmesidir.  Bu nedenle bu tür yargı kararlarının yeniden gözden geçirilmesi gerektiği kanaati oluşmuştur. Sosyal sigorta ilişkisini dava yoluyla tespit ettiren sigortalının dava sonucunda izlemesi gereken prosedür de ele alınmıştır. Zira sosyal sigorta edimlerinden yararlanmak için sadece tespit kararı almak yetmemekte bu tespit kararının Kurum tarafından işleme konulmasını ve prim tahsilatının gerçekleşmesini sağlamak da gerekmektedir. One of the principal liabilities of the employer is to notify the insured to the Institution. It is the liability of the employer both towards the insured and the Institution. As for the Social Insurance Institution, confirming the insurance status of the insured and protecting his rights remain its primary obligations. However, due to high insurance premiums, great numbers of employers, by exploiting the malfunctioning control mechanism of the Institution, fail to comply with the obligation to notify their employees to the Institution. As a consequence, thousands of insured are employed without being notified to the institution. The insured employees of whom employment reports are not notified to the institution do not object to this situation as the provisions of the job security act are not duly enforced. Certain of them do not even notice for years that they have not been notified or that their employment reports fail to represent the truth. Then, fo!lowing the termination of service relation, these people have to file a lawsuit before labor courts for the determination of their service relations pertaining to previous periods. The determination of social insurance relation by means of bringing an action before the court ranks among the most common cases occupying the courts in Turkey. In this thesis, the liabilities of the parties and the methods for determination of service of the insured who has not been notified to the institution are concomitantly examined in the framework of social insurance relation. Remedies standing as the most exhausted and effective method for the determination of social insurance relation is assessed on the basis of rulings and doctrines in the field. The striking point revealed in our examination on the rulings is the fact that principal characteristics of social insurance such as imperativeness, indispensability, and inalienability are ignored in some decisions. Hence, a conviction about the requirement of a review on such decisions was developed. The procedure required to be followed at the end of the case by the insured who has his social insurance relation determined via remedy is hereby covered as well. For, having that relation determined proves to be insufficient to be able to benefit from social insurance payments; thus, it is stili required to ensure that this declaratory judgment is put in process and the premium is collected.