Kamu örgütlerine yönelik örgütsel etkililik modeli

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı, özel ve diğer kar amaçsız örgüt türlerinden farklı karakteristik özelliklere sahip olan kamu hizmet örgütlerine yönelik özgün bir örgütsel etkililik modeli önermektir. Bu amaca uygun olarak, kamu hizmet örgütleri için kavramsal çerçeve çizilmiş ve bu örgütlerin doğasını ve işleyişini anlamaya yardımcı olacak kuram ve yaklaşımlar incelenmeye çalışılmıştır. Daha sonra, sistem ve durumsallık yaklaşımlarına dayanarak kamu hizmet örgütlerinde, çalışan memnuniyeti, vatandaş memnuniyeti ve örgütsel etkinlik ölçütlerinden oluşan örgütsel etkililiğe ulaşabilmek için bağlamsal (çevresel ve demografik özellikler), yapısal (örgütsel teknoloji ve yapı) ve davranışsal (liderlik) değişkenler tespit edilmiştir. Çalışmada, bu değişkenler arasında uyum olması durumunda, kamu hizmet örgütlerinde örgütsel etkililiğe ulaşılabileceği varsayılmıştır. Yapılan yazın taraması ve değerlendirmeler sonucunda, genellikle büyük ve yaşlı olduğu kabul edilen kamu hizmet örgütlerinin, örgüt türünden kaynaklanan bir dizi ayırt edici özelliği bulunduğu; kısıtlayıcı, basit ve durağan bir çevrede faaliyet gösterdikleri; karmaşıklık, değişkenlik ve karşılıklı bağımlılık düzeyi düşük bir iş akışına sahip oldukları ve işlemlerini, büyük ölçüde, bilgisayarlar aracılığı ile standartlaştırdıkları görülmüştür. Böyle bir bağlamda faaliyet gösteren kamu hizmet örgütlerinde uzmanlaşma, standartlaşma, biçimselleşme, farklılaşma ve merkezileşme düzeylerinin fazla; dolayısıyla bürokratikleşme eğilimlerinin yüksek olacağı ileri sürülmüştür. Bu nedenle, bu tür yapısal özelliklere sahip olan kamu hizmet örgütleri için ?mekanistik örgüt yapısı? önerilmiştir. Diğer taraftan, bu tür bir yapının, çalışanların moralini ve motivasyonunu azaltmak, aralarındaki işbirliğini zayıflatarak çatışmaları artırmak gibi, uygulamada karşılaşılabilecek bazı olumsuz sonuçlarının üstesinden gelebilmek için, kamu yöneticilerinin hem ?görev yönelimli? hem de ?ilişki yönelimli? bir liderlik tarzı sergilemeleri gerektiği ileri sürülmüştür. Böylelikle, kamu hizmet örgütlerinde, bürokratik yapının başarılı bir şekilde işletilebileceği; örgütsel etkinliğin, çalışan memnuniyetinin ve vatandaş memnuniyetinin artacağı ve sonuçta, bir bütün olarak, örgütsel etkililiğin sağlanabileceği varsayılmıştır The main purpose of this study is suggesting an original model of organizational effectiveness for public service organizations which have distinctive characteristics from private and other non-profit organization types. In accordance with this purpose, a conceptual framework is constituted for public service organizations and tried to examine the theories and approaches which are helpful to understand the nature and functioning of these organizations. Then, in terms of system and contingency approaches, to achieve organizational effectiveness in public service organizations which is consisted of employee satisfaction, citizen satisfaction and organizational efficiency, contextual (environmental and demographic features), structural (organizational technology and structure) and behavioural (leadership) variables are determined. In the study, it is assumed that, if there is congruence between these variables, organizational effectiveness will be achieved in public service organizations. After the literature review and considerations, it is confirmed that public service organizations which are accepted that they are generally large and old, have a set of distinct characteristics, arising from organization type; operate in a restrictive, basic and stable environment; have a low degree of complexity, variability and interdependency in the workflow and standardized their operations through computers. It is hypothesized that, specialization, standardization, formalization, differentiation and centralization, and also bureaucratization tendency will be high in public service organizations which are operating such a context. For that reason, we offered a ?mechanistic organization structure? for public service organizations. On the other hand, it is suggested that, public managers must exhibit both ?task oriented? and ?relationship oriented? leadership styles to deal with some unfavourable results of this structure, which are encountered in practice, such as reducing morale and motivation of employees, diminishing the collaboration between them and increasing conflicts. By this way, it is assumed that, the bureaucratic structure would enable to functioning successfully; organizational efficiency, employee satisfaction and citizen satisfaction will increase and, as a result, it would be enable to achieve organizational effectiveness.