Phokaia Arkaik Dönem ticari amphoraları

Abstract

1989 yılında, Prof. Dr. Ömer Özyiğit başkanlığında başlayan Phokaia 3. dönem kazı çalışmaları, Phokaia antik kentinin önemli ölçüde gün yüzüne çıkmasını sağlar. Bu çalışmalarda, modern yerleşimin izin verdiği ölçüde, antik kentin tabakalaşması anlaşılmaya çalışılır. Ancak Phokaia'nın en parlak dönemi olan, İ.Ö. 7. yüzyılın ikinci yarısı ile İ.Ö. 546 yılları arasındaki yaklaşık 100 yıllık süreç ve bu süreç içinde kentin rolü, antik kaynakların verdiği bilgiler ile sınırlıdır. Kentte sınırlı sayıda ortaya çıkarılmışl arkaik dönem tabakalarından ele geçmiş seramikler, döneme ışık tutacak önemli malzemelerdir. Bunlar arasında yer alan ticari amphora parçaları ise Phokaia kentinin arkaik dönemdeki ticari hareketliliğine farklı bir boyut getirecek niteliktedir. Bu amaçla Klazomenai Khios ve Lesbos'un da aralarında bulunduğu, Kuzey Ionia ve Aiolis kentleri ile Samos ve Miletos'un yer aldığı Güney Ionia kentlerine ve Etruria bölgesine ait ticari amphoralar yoğunluk durumları da göz önünde bulundurularak tarafımdan yeniden sınıflandırıldı. Buna göre, %37.5 lik bir oranla Klazomenai amphoraları en yoğun grubu oluştururken, onu %24.7 ile Khios, %11.9 ile Lesbos, %10.3 lük oranla Samos, %9.7 lik oranla Miletos ve %2.5 lik oranla Etrüsk üretimi ticari amphora parçaları izler. Söz konusu sınıflandırma yardımıyla arkaik dönemde kentin ticari etkinliği, hangi kentlerle, dönemin hangi evresinde ilişki içinde içinde olduğu anlaşılmaya çalışıldı. Yapılan, arkeolojik çalışmalar ve yayın taramaları sonucunda, Phokaia kentinin, hem yakın kıyı ticareti hem de uzak deniz ticaretinde özellikle İ.Ö. 6. yüzyılın ilk yarısı içinde son derece etkin bir rol oynadığı, bugüne kadar, kurduğu kesin olarak bilinen kentler dışında, daha birçok kenti ya kendi kurduğu ya da kuruluşunda dolaylı rol oynadığı anlaşıldı. Kent içinde devam eden çalışmalarda ortaya çıkarılacak yeni arkaik sektörler ve bu sektörlerden ele geçecek materyal, Phokaia'nın söz konusu döneme ilişkin karanlık yanlarına biraz daha ışık tutacaktır. The 3rd term excavation works of Phokaia has begun in 1989 under the presidency of Prof. Dr. Omer Ozyigit and it significantly caused the antique site of Phokaia to come to light. The stratifying of the antique city has been studied in these excavations within the bounds of modern settlement. But, the information about the period of 100 years between the second half of 7th century B.C. and 546 B.C., which was the Phokaia?s majestic time and the role of the city in this period, is limited to the information provided by ancient sources. Ceramics excavated from the limited number of archaic period layers are the most important materials that will enlighten the period. Among these ceramics, commercial amphoras show characteristics that different point of view to the trading activities of Phokaia in the archaic period. Therefore, I recategorized the commercial amphoras that belong to the Klazomenai, Khios and Lesbos sites in North Ionia and Aiolis, the Samos and Miletos sites in South Ionia and the Etruria region, by considering the number of amphoras in each site. According to the finalized categorization, Klazomenai amphoras are the most intensive group with the ratio of %37.5, followed by Khios, Lesbos, Samos, Miletos and Etruscan amphoras with percentages of %24.7, %11.9, %10.3, %9.7 and %2.5, respectively. With the help of this categorization, trading activities of Phokaia in the archaic period, its trade relations with other cities and the periods of these activities were examined. As a result of archeological studies and literature review, it is understood that the city of Phokaia had a very active role in both near coastal and offshore trade, especially in the first half of 6th century B.C. It is also concluded that besides the colonies that are certainly known as established by Phokaia, many others were established directly or indirectly by Phokaia. The new archaic sectors that will be excavated in the ongoing studies in the site and the materials that will be gained from those sectors may a little bit more enlighten the dark side of the Phokaia?s stated period.