0-6 yaş grubu çocuklarda dini gelişim süreci ve din eğitimi

Abstract

Doğum öncesinden ilkokul öncesine kadar geçen süreçte, okul öncesi çocuklarının din eğitimi, çocuk psikolojisi verilerinin kullanımıyla daha nitelikli hale getirilebilir. Bu nedenle eğitim ve psikoloji birbirini tamamlayan bir bütünün parçaları gibidir. Çocuğun zihinsel, duygusal ve manevi gelişiminin bütün tazeliğini koruduğu ilk çocukluk dönemi, çocuğun gelecek hayatının bir çekirdeği hükmündedir. Bu çekirdeğin filizlenmesi aşamasında, eğitim öğretim açısından en önemli görev, anne babaya düşmektedir. Bu dönemde çocuk, olumlu olumsuz bütün etkilere açık olan, gelişim dönemindeki bir organizma gibi değerlendirilebilir. Kendi ruh dünyasının oluşumunu kendisine özel olarak geliştiren her bir çocuk, bu dönemde sosyal çevrenin etkilerinden de uzak kalamamaktadır. Özellikle bu dönemde, çocuğun anne babası ve yakın çevresi, çocuğun dini gelişimi ve eğitimini etkileyen birincil kaynaklardır. Bu kaynakların sağladığı görsel, sözel ve davranışa ait zihinsel, duygusal ve manevi veri deposunun niteliği, çocuğun dini gelişimini olumlu veya olumsuz yönde etkileyen hususların başında gelir. Bu yönüyle değerlendirildiğinde, ilk çocukluk dönemi dini gelişim süreci, bir insanın bütün hayatını etkileyebilecek bir potansiyele sahiptir. Korkuya dayalı çocuk eğitiminin, manevi tahribatı en çok bu dönemde ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle, bu dönemdeki din eğitiminin, çocuğun manevi hayatını zenginleştirecek, sevgi içerikli olumlu tabloları bünyesinde barındırması, çocuğu koruyan manevi bir atmosfer oluşumuna katkı sağlayacaktır. Hayata adım adım tutunan çocuk, fiziksel gelişiminin yanında kavram gelişimini de bu süreçte geliştirerek sürdürür. Çocuğun dini gelişim sürecinde, kavram gelişimi ve eğitim öğretiminin önemli bir yeri vardır. Kavramlarla zihinsel dünyası genişleyen okul öncesi dönem çocuğu, her bir dini kavramla duygusal bir bağ da oluşturur. Kavramlarla oluşturulan bu duygusal bağlar, çocuğun dini gelişimine yön verir. Bu nedenle dini kavramların oluşum sürecinde, sevgi motifinin ağırlığı bulunmalı, sözel olarak kavramların öğreniminden daha çok, davranış boyutunda kavramlar canlandırılmalıdır. Bu aşamada, ilk öğrenilen dini kavramların oluşum sürecinde, ailenin rolü yadsınamaz. İlk çocukluk döneminde, kavram nesne ilişkisinin gelişimini sağlayan en önemli etkenin yine anne baba olduğu görülür. Dini kavramların oluşum sürecinde, çocukların öncelikli olarak, öğrenme sürecinden geçirdikleri dini kavramların bir imajını kopyaladıkları, bu imajı zihinlerine kaydettikleri, yeni algılamalar neticesinde her bir kavramın tasavvurunu geliştirerek daha sonra kullanılmak üzere zihinsel bir şema oluşturdukları kabul edilir. Bu süreçte çocuklar, her bir davranışı uyum, özdeşleşme ve içselleştirme süreçlerinden geçirerek, bu davranışı kendilerine adapte eder ve bu sayede kendilerine özgü yeni bir dini davranış geliştirmiş olurlar. Her bir çocuğun dini gelişim sürecinde Allah, peygamber, ibadet, dua ve evrensel değer kavramlarının gelişimi ve eğitiminde bu süreçlerin yaşandığını görürüz. Din eğitiminin hedefleri açısından değerlendirdiğimizde, dini kavramların zihinsel ve duygusal açıdan sağlıklı bir şekilde içinin doldurulması, çocuğun gelecek hayatında daha anlamlı ve dengeli bir hayat sürdürebilmesi için gereklidir. Bu nedenle okul öncesi dönemde çocuğun din eğitimi ve öğretiminin ihmal edilmemesi gerektiğinin, daha geçerli bir temeli vardır. In the process from pre-birth period to pre-school years, religious education of pre-school children can be more qualified with the use of child-psychology data. Therefore, education and psychology are almost parts of a unity. The early childhood period when child's mental, emotional and spiritual development remains fresh completely is a kind of a seed for the future life of a child. At the sprouting stage of this seed, the most important responsibility belongs to parents. The child, in this period, can be regarded as a developing organism which is open to all positive and negative effects. Each child that has a specific spiritual development cannot be away from the effects of the surrounding social environment. Especially in this period, parents and environment of a child are primary sources that affect his religious development and education. The quality of mental, emotional and spiritual data-store concerning visual, verbal and behavior that these sources provide are the leading factors that affect the child's religious development in a positive or in a negative way. In this respect, religious developmental process in the early childhood has a potential to affect the whole life of a person. Child's education based on fear is the most spiritually destructive in this period. Hence, religious education in this period that has positive images based on love that will enrich child's spiritual life will contribute to the formation of a spiritual atmosphere that protects child. The child holding on to life step by step keeps on advancing conceptual development as well as physical development step by step. In religious development of a child, conceptual development and education have a significant place. A pre-school child whose mental abilities expand with the concepts forms an emotional tie with each religious concept. These emotional ties built by the concepts direct the child's religious development. Hence, love motifs should prevail in the formation of religious concepts. Furthermore, concepts in the form of behavior should be represented rather than learning of the verbal concepts. At this stage, the role of a family is an undeniable fact in the process of formation of rudimentary religious concepts. In the early childhood period, it's again seen that the most effective factor is parents that help the development of concept-object relationships. In the process of formation of religious concepts, it is accepted that children primarily copy of an image of religious concepts that they obtain in the acquisition process, and they record this image in their minds, and then form a mental schema to be used in the future by developing a representation of an each concept as a result of new perceptions in order. In this process, children experience each behavior through adaptation, assimilation and internalization processes and adapt to this behavior thereby developing a new specific religious behavior. One can see that these processes take place in the development and education of concepts such as God, prophet, prayer and universal values within the religious developmental process of each child. When analyzed with regard to the aims of religious education, it is required that religious concepts should have a healthy content in mental and emotional terms so that a child can lead a more meaningful and balanced life in the future. Consequently, child's religious education should not be ignored in the pre-school period.