Türkiye`nin Avrupa Birliği`ne tam üyelik sürecinde ortaklık ilişkisinin konumu ve Gümrük Birliği

Abstract

Türkiye ile Avrupa Toplulu,u (AT) aras&ndaki ili7kiler, 1 Aral&k 1964 tarihinde yürürlü,e giren ve Topluluk ile Türkiye aras&nda ortakl&k ili7kisinin kurulmas&n& sa,layan Ankara Anla7mas&'na dayanmaktad&r. Nihai hedefi tam üyelik olarak belirleyen Ortakl&k Anla7mas& 1973'de yürürlü,e giren Katma Protokol ile desteklenmi7tir. Anla7man&n temelinde üç a7amada tesis edilen Gümrük Birli,i bulunmaktad&r ve 1/95 say&l& Ortakl&k Konseyi Karar& uyar&nca 1 Ocak 1996 tarihi itibariyle Türkiye ile Topluluk aras&nda gümrük birli,i gerçekle7tirilmi7tir. Ancak, AB'ye tam üyelik ile e7 zamanl& olarak gerçekle7tirilmeyen ve bu nedenle de tam üyelik sürecini zedeledi,i iddia edilen Gümrük Birli,i Türkiye'nin AB'nin ortak ticaret politikalar&nda söz sahibi olmaks&z&n bu politikalara tek tarafl& olarak uymas& zorunlulu,unu do,urmu7tur. Ortakl&k ili7kisi bu süreçte geli7irken Türkiye 1987 y&l&nda tam üyelik ba7vurusu yapm&7 ve 1999 Helsinki Zirvesi'nde aday ülke olarak tan&nm&7t&r. 3 Ekim 2005 tarihinde ise üyelik için çok önemli bir ad&m olan kat&l&m müzakereleri ba7lam&7t&r. Türkiye Avrupa Birli,i'ne tam üye olmaks&z&n AT ile gümrük birli,ine girmi7 tek ülkedir. Ortakl&k ili7kisi ele al&nd&,&nda bu durumun tam üyelik yolunda geçici bir statü oldu,u dü7ünülebilir. Ortakl&k ili7kisinin AB'ye üyelik sürecinde özellikle iç pazara ili7kin ba7l&klarda uyumu h&zland&raca,& ve üyelik ili7kisinin kurulmas& sürecini kolayla7t&raca,& ifade edilebilir. Bu çal&7mada, ortakl&k ili7kisinin tam üyelik sürecindeki konumu incelenmektedir. Bu incelemeyi yapabilmek için ortakl&k ili7kisinin hukuksal ve teknik bir analizinin yap&lmas& zorunludur. Bu nedenle çal&7man&n ilk bölümünde Türkiye-AT ortakl&k ili7kisinin temelleri ile bu temellerin kurulmas&n&n nedenleri ve süreçte ya7anan sorunlar incelenecektir. Türkiye'nin Avrupa Birli,i Üyelik Süreci ve Gümrük Birli,inin Muhtemel Etkilerinin ele al&naca,& ikinci bölümde Türkiye'nin Avrupa Birli,i'ne tam üyelik konusu ve ortakl&k ili7kisi ile ba,lant&s& ele al&nacakt&r. Son bölümde ise, Türkiye'nin Avrupa Birli,i'ne üyelik perspektifi irdelenecektir. Anahtar Kelimeler: Avrupa Birli-i, Türkiye-AB likileri, Türkiye-AT Ortakl-, Tam Üyelik Süreci, Gümrük Birli-i. The relations between Turkey and European Community (EC) is based on the Ankara Agreement which entered into force on 1 December 1964 and established an association between Turkey and the Community. Association agreement which set the eventual target as full membership has been supported by the Additional Protocol which came into force in 1973. The Agreement is based on customs union which is structured on three phases, and the customs union between Turkey and the Community entered into force on 1 January 1996 in accordance with the decision no 1/95 of Association Council. The customs union did not come into effect concurrently with full membership and thus it is claimed that it has been harming full membership process. Thus it has created a necessity to comply with the common trade policy of the EU without having a word in the formulation of these policies. While the association has been developing in this process, Turkey applied for full membership in 1987 and was granted candidacy status in 1999 Helsinki European Council. Accession negotiations which constitute a significant step for full membership started on 3 October 2005. Turkey is the only country having a customs union without being a member of the EC. Regarding the association between Turkey and EC, it could be said that this is a temporary situation. It could be said that association relationship would accelerate the harmonization in the chapters related with the single market and facilitate full membership in the accession process. In this study, the place of association relationship in the full membership process is examined. To study on this topic, judicial and technical analysis of association relationship is essential. Therefore, the foundation of the association between Turkey and the EC, the reasons for this foundation and the problems occurred during this process will be examined in the first section. In the second section in which accession process of Turkey in the EU and the possible implications of customs union are handled, the issue of Turkey's full membership and the relationship between full membership and association relationship will be examined. In the last section, Turkey's accession perspective to the EU will be analyzed. Key Words: European Union, Turkey-EU Relations, Association between Turkey and EC, Full Membership Process, Customs Union.