Tahakkuk esaslı devlet muhasebesi ve bir örnek uygulama

Abstract

Devletlerin para ve mali politikalar aracılığıyla ekonominin tüm unsurları ile etkileşim içerisine girişinin günden güne artması, ekonomi içerisindeki mali nitelikteki işlemlerin raporlanmasını temin eden devlet muhasebesi anlayışının kabuk değiştirmesine neden olmuştur. Dolayısıyla tüm dünyada sadece bütçe uygulama sonuçlarını gösteren nakit esaslı devlet muhasebesinden mali içerikli tüm olayların tahakkuk ettiğinde kayıt altına alındığı tahakkuk esaslı devlet muhasebesi sistemine geçiş hızlanmıştır. Küreselleşme olgusu ve Avrupa Birliği, Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu gibi dünya çapındaki kuruluşların devlet muhasebesinde yeknesaklığı sağlamak amacıyla yaptığı çalışmalar, Türkiye'de de devlet muhasebesi sisteminin dünya ile uyumlaştırılması çabalarını arttırmıştır. Türkiye'nin yaşadığı ekonomik krizler, Avrupa Birliği ve Uluslararası Para Fonu ile sürdürülen müzakereler, Türkiye'nin mali sisteminin vergi harcamaları gibi uygulamaları nizami bir biçimde raporlayamıyor oluşu mali saydamlık ve hesap verilebilirliği sağlayabilecek bir mali reformun yapılmasını zaruri hale getirmiştir. Bu nedenle 1995 yılında Kamu Mali Yönetim Projesi ile başlayan çalışmalar 2003 yılında 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun çıkarılmasıyla ciddi bir boyut kazanmıştır. Mali reform olarak nitelendirilebilecek bu adım ile Türkiye'de ulusal ekonominin sınıflandırması yapılmış, analitik bütçe oluşturulmuş ve genel yönetim kapsamındaki tüm kuruluşlarda tahakkuk esaslı devlet muhasebesine geçilmiştir. Tez çalışması kapsamında Türkiye'de devlet muhasebesinin gelişim süreciæ mali reform gereksinimi, 5018 sayılı yasa ve bu yasa ile beraber ortaya çıkan alt mevzuat çalışmaları analiz edilmiş özellikle de tahakkuk esaslı devlet muhasebe sistemi, çerçeve hesap planı ile birlikte detaylı bir biçimde incelenmiştir. Örnek uygulama kapsamında ise Ege Üniversitesinin muhasebe hizmetlerini gören Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı tarafından hazırlanan Stratejik Plan, İdari Faaliyet Raporu çerçevesinde üniversitenin mali ve yönetsel yapısı ortaya konmuştur. Anahtar Kelimeler: Mali Saydamlık, Hesap Verilebilirlik, Kamu Mali Reformu, Nakit Esası, Tahakkuk Esaslı Devlet Muhasebesi. Increase in the integration of governments with the economic structure's elements via the monetary and fiscal policies caused a change in the philosophy of government accounting which provides reporting of fiscal transactions in the economic system. Therefore, many countries started to pass from cash based government accounting system that shows only budget practice results to the accrual based government accounting which provides the recording and the costing of almost all the public service process when the fiscal events are just accrued. Globalization concept and the activities realized by the European Union, World Bank and International Monetary Fund obtained sole system in the government accounting has expanded the studies in Turkey in order to harmonize government accounting system with government accounting system of the other developed countries. The economic crisis in Turkey, the negotiations with the European Union and International Monetary Fundæ the problems in the fiscal system like tax expenses and semi-fiscal operation executions made indispensable, the realization of fiscal reform which may provide fiscal transparency and accountability. In Turkey, fiscal reform activities has began with "Project of Public Fiscal Administration" in 1995 and then has gained a serious dimension with the publication of Law of Fiscal Control and Administration of Public in 2003. So, national economy was classified. Analytic Budget System was formed and the establishments which take place in the general administration of public have passed to the accrual based government accounting system. In the thesis study, the development process of government accounting in Turkeyæ the causes of fiscal reform necessityæ the law of fiscal control and administration of public and the other related sub-laws were analyzed. Especially accrual based government accounting and the account plan was observed in a detailed manner. In the sample study Strategy Development Department Chairmanship of Ege University was chosen and the administrative and fiscal structure of Ege University was analyzed via Strategic Plan and Administrative Activity Report that were published in 2007. Key Words: Fiscal Transparency, Fiscal Accountability, Public Fiscal Reform, Cash Based, Accrual Based Government Accounting.