Türk Hukukunda yasama kısıntıları

Abstract

İdarenin yargısal denetimi hukuk devletinin temel unsurlarından biridir ve çağdaş demokrasilerde idari işlemlerin yargı denetimine tabi olması kuraldır. Türk hukukunda yasama kısıntıları başlıklı bu çalışmanın ilk bölümünde hukuk devleti kavramı ve kavramın Türkiye de gelişimiyle paralel olarak yargı denetimi dışında bırakılan işlemler konusu tarihi süreç içinde ele alınmış ve anayasalarımızdaki durum incelenmiştir. İkinci bölümde öncelikle Türk kamu hukuku doktrininde idarenin yargısal denetimine dair ilkeler ele alınmış, yasama kısıntılarının nasıl ele alındığı ve hangi işlemlerin bu kapsamda kabul edildiği irdelenmiştir. Bunlar sırasıyla, cumhurbaşkanının tek başına yapacağı işlemler, yüksek askeri şura kararları, hakimler ve savcılar yüksek kurulu kararları, uyarma ve kınama disiplin cezaları, askeri disiplin hukukuna ilişkin olarak disiplin suç ve tecavüzlerinden ötürü disiplin üstlerince verilen cezalar, sıkıyönetim komutanının ve olağanüstü hal bölge valisi işlemleri, organik bakımdan yürütme işlemi niteliğindeki olağanüstü hal ve sıkıyönetim kanun hükmünde kararnameleri, Sayıştay kararları, 298 sayılı seçimlerin temel hükümleri ve seçmen kütükleri hakkında kanunun 111-131 ve 132 nci maddeleri, 2822 sayılı toplu iş sözleşmesi, grev ve lokavt kanunu'nun 55 nci maddesi yüksek hakem kurulu kararları ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin sınırlamalardır. Daha sonra bu kısıntıların yargı kararlarında nasıl yorumlandığı üzerinde durularak uygulamadan örneklerle mevcut tablo ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yine son dönemlerde yapılan yasal ve Anayasal değişikliklerin konumuzla ilgili olanlar üzerinde durulmuştur. Üçüncü ve son bölümde ise pozitif hukuktaki kısıtlamalara rağmen hukuk devleti ilkesiyle çelişen bazı kısıntıların yargı kararları ile aşılmasına yönelik örnekler ele alınmıştır. Anayasanın 90 ncı maddesinin son fıkrasına 2004 yılında eklenen hükümle insan haklarıyla ilgili uluslararası antlaşmaların iç hukuktaki etkisi yeniden tanımlandığı için Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi başta olmak üzere diğer uluslararası insan hakları belgeleri karşısında yasama kısıntılarının durumu ele alınmıştır. Son olarak bu kararları Türk yargı içtihatları üzerinde mevcut ve olası etkisine işaret edilmiş, örnek ulusal ve uluslararası yargı kararlarına yer verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Hukuk Devleti Kavramı, Yasama Kısıntıları, Yargı Denetimi. The adjudicatory control of the administration is the basic element in a state which is governed by the rule of law. The subjection of the administrative operations to adjudicatory control is a regulation in contemporary democraies. The first part of this study titled as "Legal Limitations on Judicial Review of Administrative Procedures in Turkish Law" examines the state governed by the rule of law concept and the development of this concept in Turkey. Parallel to this development, the adjudicatory control subject is considered in historical perspective and the constitutional condition is studied. The second part of the study deals with the principles of adjudicatory control in Turkish civil law, how Legal Limitations on Judicial Review of Administrative Procedures are considered and which operations are accepted in this extent. These are the operations that the president does, great military council decisions, high council of judges and public prosecutors decisions, warning and condemnation sentences. The others include the sentences given by the chief related to the high military administrative court, the martial law commander's and state of emergency region governer's operations, organic matial law executive operations and state of emergency executive orders, court of auditors decisions, the law's 111-131 numbered and 132 numbered sections, the elections's main decisions and registered sections numbered as 2822, strike and lockout law's 55th section which is great jury decisions and executive endurance is also included in this operations. Later on the topics of how the cutbacks are interpreted in law decisions is mentioned by the examples. Also recently related topics about legal and constitutional decisions are emphasized. The third and last part shows examples of overcoming the cutbacks that contradict with the law of government concept by the adjudication decisions, although there are restrictions in the positive law. By the addition of the judgement to the last paragraph of the 90th section of the constitution in year 2004 the civil law effects of the international aggrements on human right is defined over again. According to this new definiton the legislation cutbacks are studied in the European Human Rİghts Aggrement and other international human rights documents. Finally, the present and probable effects of these decisions on Turkish adjudication convictions is studied, also national and international adjudication decisions are given as an example. Key Words: Rule of Law, Legal Limitations on Judicial Review of Administrative Procedures, Judicial Review.