Ulusal teknoloji politikalarındaki yeni gelişmeler ışığında Türkiye'nin teknoloji politikasının bir değerlendirmesi

Abstract

Günümüzde, teknolojik gelişmelerin iktisadi güç ilişkilerinin temel unsurlarından biri haline gelmesi, teknolojik alana sistemik bir müdahaleyi de beraberinde getirmiştir. Bu doğrultuda, küresel ölçekte söz sahibi olan ülkelerin, bilim ve teknoloji politikalarını ulusal stratejilerinin merkezine koydukları görülmektedir. Üretimin uluslararasılaşması süreci, çeşitli formlar altında gerçekleşen teknoloji transferinin de önem kazanmasına neden olmuştur. Bu süreç, teknoloji üreticisi ülkelerin, çeşitli uluslarüstü kurumlar aracılığıyla transferin yasal çerçevesini belirlemelerini beraberinde getirmiş, diğer yandan, gelişmekte olan ülkelerin, söz konusu ülkelerdeki teknolojik altyapıdan yararlanmaları ve zamanla kendi teknolojilerini üretebilir hale gelmeleri için de bir fırsat oluşturmuştur. Ancak, gelişmekte olan ülkelerin bu alandaki başarısı yalnızca kendi bilimsel ve teknolojik altyapılarını oluşturmaları ile mümkün olabilecektir. Türkiye'de, günümüze kadar ulusal teknolojik yeteneğin kazanılmasına ilişkin çeşitli politika tasarımları oluşturulmuş ancak, bu politikaların uygulanması aşamasında önemli sorunlarla karşılaşılmıştır. Teknoloji politikalarının, diğer ekonomi politikalarıyla eş güdümü sağlanamamıştır. 1990'lı yıllardan itibaren ulusal yenilik sisteminin yasal ve kurumsal çerçevesinin oluşturulması için ilk adımlar atılmış olmakla birlikte, gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında Türkiye'nin bu alanda henüz emekleme çağını yaşadığı söylenebilir. Bu sürecin hızlandırılması içinæ seçilen öncelikli sektör ve teknolojilere yönelik insan gücünün yetiştirilmesi, sahip olunan kaynakların bu alanlarda yoğunlaştırılması, teknoloji transferini verimli kılacak politikaların hayata geçirilmesi ve özellikle son yıllarda yatırım ortamını ve rekabet gücünü olumsuz etkileyen ekonomi politikalarının gözden geçirilmesi gerekmektedir. Bunun yanında, gerek toplum içinde gerekse de politik katmanlarda yenilik kültürünü yayacak ve belirlenen politikaların hayata geçirilmesinde yaptırım uygulayabilecek siyasi çıkarlardan bağımsız bir ‘bilim ve teknoloji bakanlığı'nın kurulması gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Evrimci İktisat, Teknoloji Transferi, Teknoloji Politikaları, Ulusal Yenilik Sistemi. Among the crucial components of today's economic power relations are the technological developments which have brought about a systemic intervention in the field of technology. In this respect, globally-leading powerful countries attach their technology and science policies in the heart of their national strategies. The internationalisation process of production has enabled technology transfer taking place under various forms to gain importance. While this process gives technology-producing central countries the opportunity to draw the legal framework of transfer via various supranational institutions, it also allows developing countries to utilise technological infrastructure of those countries in question and, in time, to produce their own technology. Meanwhile, it is apparent that the triumph of developing countries can and will come true solely by setting their own scientific and technological infrastructure. In Turkey, so far, numerous policy approaches have been adopted so as to gain national technological capability but not less problems have been encountered in practice. Coordination between technology policies and other economy policies could not be stabilised. Dating back to 1990s, although it is possible to witness the first attempts of drawing the legal and institutional framework of national innovation system, it will be much more realistic to state that Turkey is in her early stages of development when compared to developed countries. So as to make this process develop faster it seems inevitable to educate manpower for the preferential sector and technology, to increase the amount of the sources available in these areas, to implement necessary policies which would bring about efficiency in technology transfer, and to review the economy policies which have negative influences on investment settings and competition power. Furthermore, a politically interest-free ‘Ministry of Science and Technology' is indispensible, which would spread the innovation culture both in society and in political arena and would have the power of sanction in the implementation of the policies in question. Key Words: Evolutionary Economics, Technology Transfer, Technology Policies, National Innovation System.