Kategorik veri analizinin istatistiksel veri analizi içerisindeki yeri ve önemi

Abstract

İstatistiksel analiz yöntemleri verilerin ifade ettiği gerçekleri göstermenin bir yolu olarak yıllarca birçok alanda kullanılmıştır. Dünyanın var olan dengesini ispatlamak için fizikçiler, insan davranışlarını ifade edebilmek için davranışçılar, pazarlama dengelerini ve piyasa şartlarını araştırmak için işletmeciler, hastalıkları ve hasta durumlarını incelemek için tıpçılar vb. Bunlar ve daha birçok alanda 1960'lı yıllara kadar sadece normal dağılıma dayalı analiz yöntemleri üzerinden analizler gerçekleştirilmiştir. Oysaki kullandığımız verilerin büyük bir oranı da kategorik özellik taşımaktadır. Kategorik verilerin dağılımları normal dağılıma uymayacağı gibi, analizlerinde de normal dağılım analizleri kullanılamaz. Bu alanda en önemli çalışmalar 1990'larda başlamıştır. Bu dönemde birçok yeni analiz yöntemi ve istatistiki prensipler ortaya atılmıştır. Günümüze kadar gelen çalışmalar neticesinde, geç gelişen kategorik veri analiz yöntemleri büyük bir aşama kaydetmiştir. Türkiye'de sadece kategorik veri analiz yöntemleri ile ilişkin spesifik bir çalışma bulunmamaktadır. Bu alandaki açığın ortadan kaldırılması amacıyla bu çalışma yapılmıştır. Çalışmada kategorik veri analiz yöntemleri ayrıntılandırılmış, uygulamalı gösterimi ise mağazacılık sektöründe bir anket uygulaması ile yapılmıştır. Uygulmanın ikincil hedefi olarak da ordinal veriler üzerinde nominal analiz yöntemlerinin uygulanabileceği ispat edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kategorik Veri, Loglineer Analiz Yöntemi, Sıralı Lojit Analiz Yöntemi, Multinominal Regresyon Analiz Yöntemi, Rekabet. For years, in many areas the statistical analysis methods is used as a way to show what the statistical datas say actually. Physicists to prove the earth's equilibrium, behaviourists to express the human behaviours, administrators to research the market conditions and marketing rules, doctors to examine the illnesses and patients' situations etc. In these and much more areas, the analysis had been making by normal distribution and its analysis methods until the 1960's. But, the huge proportion of the datas we used is in categorical type. As the distribution categorical datas do not conform with normal distribution, normal distribution analysis can not be used for them, either. In this area, the most important studies was began in 1990's. In that period of time many statistical methods and statistical principles were invented. Until now as a result of the studies in statistic, it was made progress in categorical datas analysis methods. There is not a specific study about categorical data anaylysis methods. This study's goal is to cover this hole. In the reasearch, categorical data analysis methods were shown in detail and its practice was made in the shopping sector by a questionnaire. The second goal of the research is to determine if nominal analysis methods can be used on ordinal data sor not. Key Words: Categorical Data, Loglinear Analysis Methods, Ordinal Logit Analysis Methods, Multinomial Regression Analysis Methods, Competition.