Hisse senedi getirilerini etkileyen makroekonomik faktörlerin arbitraj fiyatlama modeli ile analizi: Türkiye örneği

Abstract

Finans teorisinde finansal varlıkların fiyatlanmasında ve buna bağlı olarak da varlıkların getirilerini açıklamaya yönelik iki temel fiyatlama modeli bulunmaktadır. Bu modeller Finansal Varlık Fiyatlama Modeli (FVFM) ve Arbitraj Fiyatlama Modeli (AFM)'dir. Bu çalışmanın amacı AFM'nin deneysel uygunluğunu, ülkemizde geçerli olup olmadığının araştırmaktır. Birinci bölümde, sermaye piyasası teorisi üzerinde genel bilgiler verilmekte, portföy yönetim süreci, risk – getiri değişimi ve çeşitlendirmesi gibi temel kavramlara değinildikten sonra finansal varlık fiyatlama modeli ve modelin dayandığı varsayımlar ele alınmaktadır. İkinci bölümde, uygulama kapsamında analiz edilecek olan arbitraj fiyatlama modeli detaylı olarak ele alınmıştır. Modelin varsayımları ve varlık fiyatlarını etkileyen faktörleri açıklandıktan sonra AFM kullanılarak yapılmış çalışmalar hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde, Ocak 2000 – Mart 2008 döneminde sürekli olarak İMKB 30 endeksine dahil olan 13 şirketin hisse senedi getirileri ile bu getirileri etkilediği varsayılan risk faktörlerini temsil eden 6 makroekonomik değişken arasındaki ilişki AFM ile tahmin edilmiştir. Analizde kullanılan değişkenlerin durağanlık testleri yapıldıktan sonra 13 şirketin hisse senedi getirileri için ayrı ayrı regresyon denklemleri Backward Elemination (Geriye Doğru Ayıklama) Yöntemi kullanılarak tahmin edilmiş ve en iyi sonucu veren modeller oluşturulmuştur. Sonuçta, makroekonomik değişkenlerin hisse senedi getirileri üzerinde etkili olduğu istatistiki ve iktisadi olarak belirlenmiştir. Genel olarak değerlendirildiğinde, Türkiye'de hisse senedi getirilerini etkileyen makroekonomik değişkenlerin belirlenmesinde Arbitraj Fiyatlama Modeli'nin kullanılabileceğini söylemek olanaklıdır. Anahtar Kelimeler: Hisse Senedi Getirileri, Risk, Finansal Varlık Fiyatlama Modeli, Arbitraj Fiyatlama Modeli. In the theory of finance, there are two main asset pricing models aimed to explain capital asset pricing and stock returns. These models are Capital Asset Pricing Model (CAPM) and Arbitrage Pricing Model (AFM). The purpose of this study is to search the suitability and the validity of AFM in our country. The first part of the study gives general information about capital market theory, after mentioning the basic concepts about portfolio management, risk-return change and diversification, the capital asset pricing model and its assumptions discussed. In the second part of the study, the arbitrage pricing model which is analised within practice is discussed in detail. After explaining the assumptions and the factors affecting the asset prices, some information about accomplised studies are stated. In the third part of the study, the correlation between 6 macroeconomic variables and 13 companies whose stocks are traded at IMKB 30 is estimated with APM for the period of January 2000 – March 2008. After the stability tests for the variables, the regression equation is estimated by using Backward Elemination method for all the companies and the best models that gives the perfect solutions are formed. The analysis results are statisticaly significant and meaningful in economical. Hence, to determine the macroeconomic variables that affecting stock returns in İstanbul Stock Exchange, it is possible to say that the Arbitrage Pricing Model is utilizable. Keywords: Stock Returns, Risk, Capital Asset Pricing Model, Arbitrage Pricing Model.