Türkiye'de vergi bilincinin ve vergi ahlakının oluşmasında gelir idaresinin rolü

Abstract

Vergi bilinci ve vergi ahlakı konusu, son yıllarda kayıt dışı ekonomi ve vergi kaçakçılığı ile etkin mücadele yolları arayan devletler için yeni bir umut olmuştur. Klasik caydırıcı modellerin tek başına kayıt dışı ekonomi ve vergi kaçakçılığı ile mücadelede yeterli olmaması, devletlerin mükellefleri yükümlülüklerini tam ve doğru şekilde yerine getirmeye yönlendirecek biçimde vergi sistemlerini yeniden yapılandırmasını gerekli kılmıştır. Böylece, çoğu ülkede olduğu gibi ülkemizde de gelir idaresinin mükellef odaklı olarak yeniden yapılandırılması çalışmaları başlatılmıştır. Yapılan bu çalışmaların, Türkiye'de vergi bilinci ve vergi ahlakı oluşumuna ne derece katkı sağladığı bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Üç bölümden oluşan bu çalışmanın ilk bölümünde, vergi bilinci ve vergi ahlakı konusu teorik olarak incelenmektedir. İkinci bölümünde, Türkiye'de ve dünyada vergi bilinci ve vergi ahlakının boyutları değerlendirilmekte, ayrıca bazı gelişmiş ülke gelir idarelerinin bu konudaki çalışmalarıyla ilgili bilgi verilmektedir. Son bölümünde ise, Türkiye'de gelir idaresinin yeniden yapılandırılması kapsamında yapılan çalışmalar, toplumda vergi bilinci ve vergi ahlakı oluşumu açısından değerlendirilmektedir. Bu çalışmada, Türkiye'de vergi bilinci ve vergi ahlakı seviyesinin yetersiz olduğu ve toplumda vergi bilincinin ve vergi ahlakının oluşmasında gelir idaresinin önemli bir role sahip olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Vergi Bilinci, Vergi Ahlakı, Vergi Psikolojisi, Gelir İdaresi In recent years, the issue of tax consciousness and tax morale has became a new expectation for governments which have looked for effective ways to struggle with shadow economy and tax evision. The lack of the traditional deterrence models to struggle with shadow economy and tax evision forced governments to restructure their tax systems in a way which the taxpayers would be directed to fulfill their liablities properly. Thus, in our country, studies on restructuring of tax administration have been started as considering taxpayers just as in many countries. The topic of this study is composed of how much these studies provide contribution to formation of tax consciousness and tax morale in Turkey This study consists of three chapters. At the first chapter, the issue of tax consciousness and tax morale is explained as theoretical. At the second chapter, sizes of tax consciousness and tax morale are evaluated in Tukey and world, in addition it is given information about tax administrations of some developed countries have done the studies related to the issue. At the last chapter, in Turkey, studies on restructuring of tax administration are evaluated with regard to formation of tax consciousness and tax morale in society. In the study it is concluded that size of tax consciousness and tax morale is inadequate in Turkey, and the tax administration has an important role in formation of tax consciousness and tax morale in society. Key Words: Tax Consciousness, Tax Morale, Tax Psychology, Tax Administration