Düzenli hat taşımacılığında nakliye müteahhidinin gemi operatörü seçimine çok kriterli karar destek sistemi yaklaşımı

Abstract

Ülkemizde taşıtıcılar, denizyolu ile taşıtacakları yükleri için taşıyıcı seçimini, doğal olarak, kendi kurumlarının önceliklerini dikkate alarak belirlemektedirler. Nakliye müteahhitleri, uluslararası pazarlamadaki kolaylaştırıcı kurumların içinde yer alan ve dışsatımcılara yoğunlukla fiziksel dağıtım (lojistik) konularında destek sağlayan firmalardır. Nakliye müteahhitliğinin faaliyetleri, öncelikle, taşıtıcı olan müşterilerinden gelen talepler doğrultusunda en uygun ve ekonomik taşıyıcıyı belirlemek ve bu konuda müşterilerine danışmanlık ve aracılık hizmetlerini gerçekleştirmektir. Elbette ki bu belirlemede ekonomik nedenler en önde gelen ağırlığa sahiptirler. Ancak, diğer ölçütlerin de varlığı inkar edilemez ve bunların bir şekilde ortaya konulması gerekmektedir. Özellikle son yıllarda, işletmelerin amaçlarının çeşitlenmesi ile birlikte, karar verme problemlerinin giderek karmaşıklaştığı gözlemlenmektedir. İşletmeler, klasik ekonomik amaçları olan "kar maksimizasyonu"nun yanı sıra, artık ekonomik olmayan fakat hayati derecede önemli birçok amacı bir arada gerçekleştirmek durumundadırlar. İşte bu noktada Çok Kriterli Karar Vermenin, kişilerin ve organizasyonların hayati faaliyetleri arasında önemli bir yeri olduğunu ortaya konulmaktadır. Bu araştırmada tanımlanan problemæ karar verici olarak nakliye müteahhitlerinin çok yönlü olan aracılık sürecindeki en uygun gemi operatörü seçiminde, seçim kriterlerinin oluşturulması ve seçim kararı için karar destek modellerinden yararlanmasıdır. Bu amaçla, İzmir'de faaliyet gösteren nakliye müteahhitleri ile görüşme yapılarak, nakliye müteahhidinin gemi operatörü seçimi sürecindeki kriterleri ortaya konmaya çalışılmış ve bu kriterlerin karar destek sistemlerinde veri olarak kullanılması amacıyla, görüşülen nakliye müteahhitleri ile kriterlerin ağırlıklarının ortaya konması amacıyla anket çalışması yapılmıştır. Ortaya konan kriterler ve ağırlıkları ışığında bir nakliye müteahhidi firma ile gerçek bir problem ortaya konarak, AHP, ELECTRE ve TOPSIS yöntemleri uygulanmış ve karar verme süreci tamamlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Düzenli Hat Deniz Taşımacılığı, Nakliye Müteahhidi, Çok Kriterli Karar Destek Sistemleri (ÇKKDS), AHP, ELECTRE, TOPSIS In our country, senders determine the carrier selection for their goods to be carried in seaway transportation by the way of taking into consideration their companies' priorties. Freight forwarder's activities, firstly, are to determine the most appropriate and economical carrier according to customers wishes and to carried out their counseling and mediation services. Certainly, economic reasons have priority importance in this selection process but existence of the other criterions are not denied and it's necessary to put forward these criterions. Particularly in recent years, with being more variated of companies' aims, it's observed that decision making problems have became more complicated from day bye day. Besides the traditional economical aim "profit maximization", companies, any more, have to realize many aims which are not economic but have vital importance. In this point, it is exposed that Multi Criteria Decision Making takes part with great importance in organization's vital activities. The problem defined in this thesis is to constitute the most appropriate ship operator selection criterias and to benefit from Multi Criteria Decision Making Sistems (AHP, ELECTRE, TOPSIS) for selection process for freight forwarders in their mediation process. Fourteen freight forwarders in İzmir was interviewed for putting forward the criterions. After the interviews, it was sended two types of survey to the freight forwarders for making comparison and determinig importance degree of criterias aiming at using in Multi Criteria Decision Making Sistems. Then, with a freight forwarder, a real problem was solved with AHP, ELECTRE, TOPSIS and decision making process was completed. Key Words: Liner Transportation, Freight Forwarders, Multi Criteria Decision Making Systems (MCDMS), AHP, ELECTRE, TOPSIS