Türkiye'de şarap turizmi – Çeşme örneğinde ürün geliştirme modeli

Abstract

Çağdaş turizm anlayışında, büyük ölçekten küçük ölçekli kalite ürünlerine, kalabalıktan geniş alanlara, basit rekreasyondan kültürün ve doğanın takdir edildiği arayışlara, standart üründen özel ilgiye hitap eden ürünlere ve kitle turizmine seçenek oluşturan turistik ürün çeşitlerine doğru bir eğilim gözlemlenmektedir. Ayrıca başarılı hedef bölgeler, tek bir çekim unsuru yerine, turistik ürün çeşitlendirmesi sunmaktadırlar. Bu çerçevede, şarap ve şaraba ilişkin çekim unsurlarıyla yapılan seyahatler olarak tanımlanabilecek olan şarap turizmi mevcut çalışmada incelenmiştir. Şarap turizmi, sürdürülebilir bölgesel turizm gelişimi kapsamında incelenmiştir. Genellikle kırsal bölgelerde gelişen şarap turizmi ürünü yerel kaynaklardan yararlanarak, belirli turistik gereklilikler ve tesislerin sunulması ve kaliteli şarap üretimi, şarap kültürü, gastronomi, kırsal çevre, bölge imajı, rekreasyon olanakları, eğitim ve insan kaynaklarından oluşan çekicilik unsuru karmasından oluşan bütünsel bir turizm ürünüdür. Dünyada şarap üretimi yapılan bölgelerde gelişen şarap turizmi, Eski Dünya'da yerel kimlik ve geleneklere dayalı ve reaktif planlanırken, Yeni Dünya'da teknoloji ve üretime dayalı ve pro-aktif şekilde planlanmaktadır. Ülkemizde ve özellikle Çeşme'de şarap üretiminin tarihsel ve doğal elverişliliği yanında turistik gelişim mevcut olmasına rağmen şarap turizminin başlangıç aşamasında olması ve sunduğu potansiyel sebebiyle Çeşme, araştırma alanı olarak seçilmiştir. Çeşme turizmi düşüş sürecine girmiştir ve bu sebeple ürün çeşitlendirmesine gereksinim duyulmaktadır. Önerilen şarap turizmi gelişim modeli, ilk iki bölümde ulaşılan ilkeler doğrultusunda geliştirilmiştir. Modelin başarı unsurları sürdürülebilirlik ve rekabete dayanıklılık olarak belirlenmiş, model Eski Dünya örneğindeki yerel kimlik ve kültürel değerler ile Yeni Dünya örneğindeki stratejik planlama ve gelişimin takibi öğelerinin sentezinden oluşturulmuştur. Bu amaçla gelişim sürecinde öncelikle yerel halkta şarap turizmine karşı olumlu tutum oluşturulacak ve şarap kültürü geliştirilecek, böylece yerel kaynakların kullanımı özendirilecektir. Stratejik gelişim planı oluşturulması ve uygulanması için gerekli görülen kurumsallaşma modeli önerilmiştir. Son olarak tanıtım ve standartların belirlenmesi ile sürdürülebilir ve rekabete dayanıklı bir şarap turizmi gelişim modeli geliştirilmesi amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Şarap Turizmi, Ürün Çeşitlendirmesi, Özel İlgi, Sürdürülebilir Bölgesel Turizm Gelişimi, Ürün Bileşenleri, Yerel Arz Verileri. In the modern tourism concept, we are observing a trend towards smaller scale quality production, an escape from crowds to secluded open areas, from simple recreation towards the appreciation of cultural and natural riches, from standardised mass production to special interest products, and from mass tourism to alternative tourism product types. As well, successful tourism destinations tend to follow a product diversification strategy, instead of relying on a sole product or attraction. In this framework, wine tourism, that is travel for wine and related attractions, is studied in this current work. Wine tourism is analysed in the scope of sustainable regional tourism development. Wine tourism product , generally developed in rural areas, is a complex and total tourist product built on the regional resource base, consisting of certain tourist necessities, amenities and facilities, and complete with a mix of attraction dimensions, namely quality wine production, wine culture, gastronomy, nature, wine tourism region image, recreation facilities, education and human resources. In the world, wine tourism is developed in some wine growing regions. While in the Old World wine tourism is based on tradition and local identity and develops widely unplanned, the New World relies on technology and pro-active planning of the development. Turkey, and especially Çeşme is at the beginning stage of wine tourism although being a historically and naturally very prosperous wine growing country and a developed tourism destination. Therefore Çeşme is selected as the study area of the current thesis due to the potential of development. Tourism in Çeşme is at the decline and is in urgent need of product diversification. A wine tourism product development model proposal is built on the conceptual framework and principles in the first two chapters. The success criterion of the model are sustainability and competitiveness and is a synthesis of the local identity and tradition merits of the Old World and strategic pro-active planning of the New World. For this purpose, primarily a positive attitude towards wine in the local people and the wine culture will be flourished in order to encourage the use of local resources. An institutionalisation model is proposed to draw out and apply the strategic development plan. Lastly, by means of promotional efforts and standardisation, a sustainable and competitive wine tourism development model is aimed to be developed. Keywords: Wine Tourism, Product Diversification, Special Interest, Sustainable Regional Tourism Development, Product Components, Regional Resource Base.