1980 sonrası Türkiye solu: SHP örneği

Abstract

Social Democrat Populist Party(SHP), was founded after 12 September 1982 military stroke to gather the votes of blocked Republic Party (CHP). It was established by Erdal İnönü with the association of HP and SODEP that had same goals, in 3 November 1985. The emblem of the party was six arrows surrounded by olive branches. SHP incorporated with CHP in 18 february 1995. So its legal presence was finished. SHP was the representative of Social Democracy based on Marxism which began to gain popularty from the beginning of 1980s. It was spoksman of Social Democrat Public section when it was in social life. However, since ıt didn't become a goverment power alone ,it could not apply its programme entirely. In SHP programme, party had some goals related to individuals such as freedom and equalty and labor was stressed as being the biggest value. As it was more liberal and moderate when compared with other parties SHP was ciriticized by some surroundings. SHP gained its biggest accomplishment in 1989 local elections. It became the first party with its %28 voting rate and it won elections not only in Ankara, İstanbul, İzmir but also in many other counties. It was criticized much when associated with HEP in early elections in 20 October 1991.Deniz Baykal often did extraordinary congresses but they were gained by Erdal İnönü. Therefore, uneasinesses in the upper part of the party became apparent. Key Words: Social Democrat Populist Party, (SHP), Erdal Inönü, Parties, 12 September Sosyaldemokrat Halkçı Parti, (SHP) 12 Eylül 1980 Askeri Darbesinden sonra Türkiye'de, kapatılan Cumhuriyet Halk Partisi'nin oylarını bünyesinde toparlamak maksadıyla kurulmuş olan siyasi partidir. Aynı kulvarda kurulmuş olan HP ve SODEP'in 3 Kasım 1985 tarihinde birleşmesiyle Erdal İnönü'nün genel başkanlığında kurulmuştur. Partinin amblemi olarak zeytin dallarıyla çevrelenmiş altı ok benimsenmişti. SHP, 18 Şubat 1995'te CHP ile birleşmiş böylece hukuki varlığı sona ermiştir. SHP 1960'lı yıllardan itibaren oluşmaya başlayan Marksizm temeline dayanan Sosyal Demokrasi'nin dolayısıyla sol'un temsilcisiydi. Siyasal hayatta bulunduğu sürece SHP Türkiye'deki sosyal demokrat kesimin sözcüsü olmuştur. Ancak tek başına iktidar olamaması programını tam anlamıyla uygulamasına engel olmuştur. SHP programında partinin bireye ilişkin amaçları özgürlük ve eşitlik olarak belirlenip, emeğin en yüce değer sayıldığı vurgulanmıştır. Kürt sorunu konusunda diğer partilere göre daha özgürlükçü ve ılımlı olan SHP bu nedenle bazı çevrelerce eleştirilmiştir. SHP en büyük başarısını 1989 yerel se¬çimlerinde elde etti. %28 oy oranıyla birinci parti olan SHP, başta Ankara, İstanbul ve İzmir Büyükşehir Belediye başkanlıkları olmak üzere birçok ilde seçimleri kazandı. 20 Ekim 1991 tarihinde yapılan erken ge¬nel seçimlerde SHP'nin HEP'le ittifak kurarak seçimlere gitme¬si de partinin ağır eleştiriler almasına yol açtı. Deniz Baykal'ın, sık sık olağanüstü kongre yaptırması, ancak bu kongreleri Erdal İnönü'nün kazanması, partinin üst yönetimin¬de yaşanan huzursuzlukların su yüzüne çıkmasına yol açtı. Anahtar Kelimeler: Sosyal Demokrat Halkçı Parti, SHP, Erdal İnönü, Partiler, 12 Eylül,