Anadolu Aleviliğinde düşkünlük kurumu ve günümüzde işlevselliği

Abstract

Alevilikteæ Dedelik, Musahiplik ve Düşkünlük olmak üzere üç temel sosyal kurum bulunmaktadır. Bu çalışmamızda, Aleviliğin ahlak düzeni ile toplumsal yapısının devamını sağlayan ve merkezi yönetimle ilişkiyi en aza indirmeye vesile olan düşkünlük kurumu ele alınmıştır. Geleneksel Alevilikte düşkünlüğe yüklenen anlam ile mevcut durum arasında meydana gelen kopukluğa dair durum tespiti yapma düşüncesinden hareketle yaptığımız çalışmamız giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümündeæ araştırmanın önemi, amacı, yöntem ve kaynaklarının yanında, düşkünlük konusunun alt yapısını oluşturması bakımından Aleviliğin tanımı, Anadolu Aleviliğini tek bir kalıba sokarak tasvir etmenin zorluğu anlatılmaya çalışılmıştır. İlk bölümde düşkünlük kurumunun tarifi, yapısal tasnifleri ve uygulama pratiği anlatılmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda üç mülakat ve çeşitli gözlemlere yer verilmiştir. İkinci ve son bölümde ise düşkünlük kurumunun işlevselliği, Türk kamuoyundaki tartışmaları ve düşkünlüğe benzer kavramlar üzerinde durulmuştur. There are three social basic institutions called "dedelik" (socio-religious leader in the Alevi community), "musahiplik" (roughly, companionship, spiritual brotherhood) and "düşkünlük" (excommunicated) in Alevi concept. In this study, the institution of "düşkünlük" which keeps moral and social structure of Alevi and minimizes the relations with the centralized administration has been mentioned. This study aims to explain the disconnection between the meaning of the concept "düşkünlük" in the traditional Alevism and the socio-cultural applications of the concept in the contemporary Alevism. This study consists of an introduction and two parts. The introduction deals with the importance of this research, its aim, and methods and resources of Alevi on account of forming a background of institution of "düşkünlük" and the difficulty of doing only one Anatolian Alevi description. The first chapter gives the definition of "düşkünlük", and describes its structural classifications and socio-cultural applications. In this context, it includes three interviews and observations. The second chapter emphasizes the functionality of institution of "düşkünlük" and deals with discussions in Turkish public opinion and some terms similar to the concept of "düşkünlük".