From movie/script to novel: Translated popular cinema novels in Turkey from 1944 to 1957

Abstract

Dünyada çeviri üzerine yapılan çalışmalarda, film ve çeviri ilişkisi altyazı ve dublaj konularıyla sınırlı kalmakta; Türkiye'de ise filmler çeviri araştırmalarında çok az yer bulmaktadır. Her iki durumda da çeviri edebiyat ile sinema arasındaki yakın ilişki göz ardı edilmektedir. Bu tezin amacı, çeviri popüler edebiyat ve sinema arasındaki ilişkileri sorunsallaştırmak ve yabancı filmlerin çeviri popüler edebiyatı etkilediğini ortaya çıkarmaktır. Bu çalışmada, erken Cumhuriyet dönemi Türkiyesi'nde özel yayınevlerinin çoğunun seyircinin filmlere olan ilgisinden faydalanmak istediği ve bu amaçla bir çok çeviri sinema roman yayımladığı bulgulanmıştır. Çeviri sinema romanlar ile yabancı filmler arasındaki karmaşık ilişkinin incelenmesi için bir sınıflandırma önerilmiş ve farklı gruplar altına giren, farklı zamanlarda basılmış (1944 ve 1957) iki çeviri sinema roman, barındırdıkları karmaşık çeviri yapılarını analiz etmek için inceleme konusu olarak seçilmiştir. Bu romanları oluşturuldukları bağlamdan soyutlamamak için 1933 ve 1960 arasında yayımlanmış olan çeviri ve yerli popüler sinema romanlardan meydana gelen bir veri tabanı oluşturulmuş ve bu veri tabanının eleştirel incelemesi yapılmıştır. Tüm bunların sonucunda; Türkiye'de ilk defa yapılan bu çalışma, erken cumhuriyet döneminde yabancı filmlerin -Türkiye'de gösterilsin ya da gösterilmesin- çeviri popüler edebiyatı etkilediğini, Türk edebiyatına yeni bir tür ?sinema roman- kazandırdığını ve Türk kültür repertuarına farklı çeviri tanımları getirdiğini ortaya koymuştur. Bununla birlikte, bu tez erken Cumhuriyet dönemi çeviri tarihi ile ilgili Türkiye'de yapılan çalışmaları tamamlayıcı nitelikte olup, çeviri sinema romanları çeviribilimin araştırma konusu olarak sunmuştur. Researches on the relationship between film and translation are mostly restricted to subtitling and dubbing in the world; as for Turkey, films are hardly subjects of translation studies. In any case, the close relationship between translated literature and cinema is disregarded. This thesis, by problematizing the relations between foreign films and novels, aims to reveal that foreign films are influential on translated popular literature. In the present study, it is discovered that in the early republican Turkey, many private publishers wanted to capitalize on the popularity of films and published numerous cinema novels. A classification is proposed for analyzing the complex relations between translated cinema novels and foreign films. Two translated cinema novels which fall under different groups and were published in different years (1944 and 1957), are taken as case studies with a view to explore the complex translation practices they harboured. In order to contextualize the novels, a database including translated and indigenous cinema novels published between 1933 and 1960 is established and its critical analysis is provided. As a result; this study, which will be the first in Turkey, concludes that in the early republican Turkey, foreign films ?whether screened or not- influenced the translated popular literature; introduced a new genre ?cinema novel- to Turkish literature and brought diverse aspects of translation into Turkish culture repertoire. Moreover; being complementary to the studies of translation which focus on the early republican Turkey, this thesis presents translated cinema novels as a reseach subject for translation studies.