Gemi adamlarının hizmet sözleşmelerinin sona ermesi: Bir inceleme

Abstract

Her geçen gün deniz ticaretinin biraz daha gelişmesi ile gemi adamı ve donatan arasındaki sorunlar daha karmaşık hale gelmeye başlamış ve denizde yapılan çalışma daha da önem kazanmıştır. İş hukukunun en eski ve önemli dalını oluşturan Deniz İş Hukuku; bazı noktalarda Kara İş Hukuku ile paralel düzenlemeleri beraberinde getirse de; yapılan işin ağırlığı ve karşılaşılan sorunlar bu hukuk dalıyla ilgili farklı düzenlemeleri zorunlu kılmıştır. Özellikle deniz ulaştırma işinde oldukça önemli bir yere sahip olan kaptanın hukuki niteliği, hizmet sözleşmenin feshedilmesi durumunda uygulamada karşılaşan sorunlar; deniz işinin özelliğinden kaynaklanan ve aslında sınırları tam olarak çizilmemiş olan denizcilik teamüllerinin neler olduğu ve teamüllerin sözleşmeye etkisi, genel çerçevede kıdem tazminatı hususu araştırma kapsamında irdelenmiştir. Yapılan çalışmada; gemi adamlarının hizmet sözleşmelerinin sona ermesi; Türk Hukuku ve Alman Hukuku, Uluslararası Çalışma Örgütü Sözleşmeleri, öğretideki farklı görüşler, yerel ve yüksek mahkeme kararları, kanun tasarı metinleri ve yapılan görüşmeler sonucu elde edilen veriler ışığında değerlendirilmiştir. Çalışmada ilk olarak deniz hizmet sözleşmesi üzerinde durularak; sözleşmenin tarafları incelenmiştir. Sonraki aşamada hizmet sözleşmesinin sona erme nedenleri ve feshi hem donatan hem de gemi adamı açısından ele alınmıştır. Son bölümde ise hizmet sözleşmesinin feshinin hukuki sonuçlarına değinilmiştir. Günümüzde iş hukukuna özgü hükümler ile deniz iş hukukuna özgü hükümlerin birbiriyle karıştırıldığı görülmektedir. Sorunların temelini; mevzuatın yetersizliği, denizcilik kural ve teamüllerinin tam olarak bilinmemesi ve dolayısıyla keyfi tutumlar oluşturmaktadır. Günümüz ihtiyaçlarına cevap veren mevzuat yapılanması, konuya hakim hukukçular ve akademisyenler, haklarını ve yükümlülüklerini iyi bilen donatan ve gemi adamları sorunların çözümünde önemli bir yere sahip olacaktır. With the development of maritime trade day by day, the problems between seaman and ship-owner has become complicated and the work carried out on the sea has become more important. Maritime Business Law as the oldest and the most important branch of Labor Law; even if such Maritime Labor Law brings certain regulations parallel to Labor Law together, the severity of the work done and the problems confronted required different regulations regarding this branch of law. Especially, legal characteristic of the captain who has an important position in maritime transportation, the problems confronted in the application in the event of cancellation of service contract; lack of adequate information regarding maritime practises resulting from the characteristics of maritime business and as a matter of fact, the fact that the boundries of such business are not satisfactorily specified and the effect of practices on contract have been examined within the scope of severance pay investigation within general framework. In the study carried out; termination of seamen service contracts; Turkish Law and German Law, Contracts of International Labour Organization, different views in doctrine, local and high court decisions and law drafts have been evaluated in the light of the data obtained as a result of the interviews made. In this study, firstly, focus has been given on maritime labor contracts; parties of the contract has been examined. İn the next stage, the reasons of service contract termination and cancellation have been dealt with regarding both ship-owner and seaman. In the final stage, legal results of service contract cancellation has been handled. Today, it is observed that judgements peculiar to labour law and peculiar to maritime labour law are confused. What is underlying the problems is the insufficiency of legislation, not having the full knowledge of maritime rules and practices and accordingly arbitrary manners. Legislation structuring responding to the requirements of today, lawyers and academicians having the good command of subject, ship-owners and seafarers knowing their rights and liabilities well will have an important role in the solution of said