Türk Hukuku ve uluslararası sözleşmeler çerçevesinde boşanmanın çocuklar yönünden hukuki sonuçları

Abstract

Boşanma; eşleri olduğu kadar, çocukları da çeşitli şekillerde etkileyen bir olgudur. Zira, boşanma nedeniyle, çocuklar için en ideal ortam olduğu kabul edilen aile birliği bozulmaktadır. Bu durumun, çocuklar üzerinde birtakım olumsuz psikolojik etkiler yaratması kaçınılmazdır. Boşanma; çocuklar üzerindeki diğer bir etkisini de, doğurduğu hukuki sonuçlar bakımından göstermektedir. Eşler; evlilik birliği içinde, çocukların velayetine, birlikte sahip olurlar. Dolayısıyla, onların bakımı, korunması ve eğitimi gibi konularda da eşit hak ve yükümlülüklere sahiptirler. Boşanma sonucunda ise; ana babanın, çocuklarla olan kişisel ve mali ilişkileri, mahkeme kararıyla, yeniden düzenlenir. İşte, yeniden düzenlenecek olan bu hususlar; boşanmanın, çocuklar yönünden doğurduğu hukuki sonuçları ifade etmektedir. Bu sonuçlar, asıl olarak; çocukların velayetinin bırakılması, çocuklarla kişisel ilişki kurulması ve bakım (iştirak) nafakasıdır. Son zamanlarda, çocuk hakları konusunda kabul edilmiş olan uluslararası hukuki düzenlemelerin, çocuğu, insan hakları objesi olmaktan çıkarıp; hakların süjesi, yani bizzat sahibi haline getirdiği görülmektedir. Bu düzenlemelerin en önemlisi olan ve ülkemizin de taraf olduğu Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi, temel bir ilke olarak, ?çocuğun yüksek yararı? ilkesini kabul etmekle, bu iddiayı desteklemektedir. Anayasamızın 90. maddesinin son fıkrasında, 2004 yılında yapılan değişiklik sonucunda; usulüne uygun yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla, kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda, milletlerarası andlaşma hükümlerinin esas alınacağı kabul edilmiştir. Böylece, ulusal kaynakların yanı sıra; çocuklarla ilgili konularda, iç hukukumuza aktarılmış olan uluslararası hukuki düzenlemelerin de incelenmesi, kaçınılmaz olmaktadır. Boşanma da çocuğun haklarını yakından ilgilendiren bir konu olduğundan; boşanmanın, çocuklarla ilgili hukuki sonuçları, hem ulusal, hem de uluslararası hukuk boyutunda değerlendirilmelidir Divorce is a phenomenon having adverse effects on spouses as well as on children in various manners. Because, family-union being considered the ideal ambient for children is corrupted due to divorce. It is inevitable for this situation to create some negative psychological effects on children. Divorce demonstrates another affect on children by means of the conclusion of law it resulted in. Spouses jointly possess guardianship of their children within the marriage union. Therefore, they have equal rights and they burden equal responsibilities on the matters of caring, protecting and training children. As the result of divorce instead, personal and financial relations of father and mother with children are regulated by means of the court order. Hence, such issues that would be rearranged reveal the judicial consequences of divorce in respect to children. Such consequences essentially would be to cease guardianship of children, to establish personal connections with children and maintenance (sharing) alimony. Recently enacted international legal arrangements concerning children rights seem to remove child from being object of human rights and rather put in the position of the proper subject matter of rights. The most significant among such arrangements to which our country is a party to, United Nations Children?s Right Convention takes the principle ?high benefit of child? as an essential thus supporting aforesaid allegation. As the result of modification applied to the last paragraph of article 90 of Constitution in 2004, it is agreed that the provisions of international conventions shall be dominant, if international conventions related to essential rights and freedoms and the laws should contain provisions conflicting with each other. Therefore, it is inevitable to review international legal arrangements conveyed into our internal legislation beside national resources in respect to children. Since divorce is topic closely concerning the rights of child, the consequences of divorce concerning the child should be assessed both in national and international dimensions.