İnsan ve hayvan tasvirli eserler ışığında Hitit sanatının temel öğeleri

Abstract

Hitit tasvir sanatında insan ve hayvan figürlerinin konu olduğu; kabartmalı vazolar, kaya anıtları, mimariye bağlı taş yontular, steller, madeni eserler ve fildişi yapıtlar gibi çok farklı sanat dallarından eserler ele geçmiştir. Hititli sanatçılar günlük yaşantıları dışında daha çok kutladıkları bayramları, dinsel törenleri, kutsal saydıkları günleri ve ayinlerini sanatlarına yansıtmışlardır. Bu nedenle sanat eserlerinde törensel kıyafetlerin, tek tip ayakkabıların, değişmez portre ve genel duruşların varlığı söz konusudur. Hem insan hem hayvan figürlerinde, sanatçıların; çevresini çok iyi gözlemleyip doğala yakın eserler ortaya koyduğu görülmektedir. Hitit sanatında insan tasvirleri; akrobat, çalgıcı, rahip, rahibe, tanrı, tanrıça, hediye taşıyıcısı, tapınan, tapınılan, avcı gibi çok farklı tiplerde ve amulet, adak heykelciği, yapı adak çivisi, fildişi figürin gibi farklı işlevsellik kazanmış eserlerde karşımıza çıkmaktadırlar. Hayvanlarda gerek insan figürlerinin yanında yardımcı öğe olarak gerekse kendi başlarına tasvir konusu oluşturarak Hitit tasvir sanatında yerini almıştır. Eski Hitit Çağı'nın kabartmalı vazoları arasında yer alan İnandıktepe, Büyük Hüseyindede, Bitik vazolarında olduğu gibi İmparatorluk Çağı'nın Alaca Höyüğü'nde mimariye bağlı taş yontularında kompozisyon dahilinde oluşturulmuş kutsal bayramlarını kutlayan insan ve hayvan figürleri bir arada yer almaktadır. Figürlerin yaptıkları işe göre genel duruşları değişmektedir; profilden, cepheden veya başı ve ayakları profilden gövdesi cepheden tasvir edilmişlerdir. Tüm sanat dallarında verilen eserlerde figürlerin giydikleri kıyafetler bulundukları durumla ve yaptıkları işle paralel değişmektedir. Bu çalışma kapsamında Hitit sanatının tasvirli eserleri incelenerek insan ve hayvan figürlerinin Hitit tasvir sanatında bulundukları yer, özellikleri ve gösterdikleri farklıklar ele alınmıştır. In Hittite art, many different art forms had been recovered such as work in ivory, metal works, stone carvings depending on architectiture, rock monuments, steles, vases with relief that were subjected under human and animal figures. Hittite artists reflected celebrated holidays, religious ceremonies, days considered as holy and rituals into their arts rather than their daily life. Therefore presence of ceremonial clothing, uniform shoes, stable portrait and general stance are visible on their arts .In both human and animal figures , It is seen that the artists had been made works close to natural by very well observations about their environment. Human figures in Hittite art have been appeared under works gained functionality such as amulets, votive figurines, votive nail structure, ivory figurines and under many different types such as acrobats, musicians, priests, nuns, gods, goddesses, gift bearer, worshiping, worshiped, hunter. Animal figures have taken place in the art of depicting the Hittite by both being assistant item near human figures and creating depict subject. As in İnandıktepe, Büyük Hüseyindede and Bitik , located between the Old Hittite Era embossed vases, human and animal figures created within celebrating holy days composition, had taken place in stone sculptures depending architecture in Age of Empires Alaca Höyük. Overall postures of the figures vary according to what they do. In profile, head and feet of the front or the front body are depicted in profile. The clothes worn by the figures vary in parallel with situation where and the work they perform in all art works. In the scope of this study, location of the human and animal figures under Hitite arts depicting works, their functions and their represented differences are examined.