Hemşirelerin kişilik özellikleri ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma, hemşirelerin sosyotropi-otonomi kişilik özellikleri ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Veri toplamada hemşireleri tanıtıcı bilgi formu, Şahin ve arkadaşlarının (1993) geçerlilik ve güvenirlilik çalışmasını yaptığı Sosyotropi-Otonomi Ölçeği, Ergin'in (1992) geçerlilik ve güvenirlilik çalışmasını yaptığı Maslach Tükenmişlik Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde sayı, yüzde, ortalama ve Pearson Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Hemşirelerin iş ortamında en çok karşılaştıkları ilk üç stresöræ iş yükü, hasta yakınları ile çatışma, ekip üyeleri ile çatışma olarak saptanmıştır. Hemşirelerin tükenmişlik alt boyutu duygusal tükenme puan ortalaması ile sosyotropi ve otonomi kişilik özellikleri arasında olumlu yönde çok zayıf düzeyde bir ilişki olduğu saptanmıştır. Tükenmişlik alt boyutu duyarsızlaşma puan ortalaması ile sosyotropi puan ortalaması arasında bir ilişki saptanmamıştır. Duyarsızlaşma puan ortalaması ile otonomi puan ortalaması arasında olumlu yönde çok zayıf düzeyde bir ilişki olduğu ve bu ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır. Tükenmişlik alt boyutu kişisel başarı puan ortalaması ile sosyotropi puan ortalaması arasında bir ilişki saptanmamıştır. Kişisel başarı puan ortalaması ile otonomi puan ortalaması arasında olumlu yönde çok zayıf düzeyde bir ilişki olduğu ve bu ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır. Sosyotropi ve otonomi kişilik özelliklerinin tükenmişliği etkilemesi nedeniyle hemşirelik eğitim programlarında, sadece otonominin değil sosyotropi-otonomi kişilik özelliklerinin birlikte geliştirilmesine yönelik ders programları ve ders içerikleri oluşturulması, hemşirelerde sosyotropi ve otonomi kişilik özelliklerini birlikte geliştirmeye yönelik farkındalık eğitim programlarının düzenlenmesi ile tükenmişlik sendromunu önleme ve baş etmede bir strateji oluşturulması önerilmiştir. Anahtar kelimeler: Tükenmişlik, sosyotropi, otonomi, kişilik özelliği, hemşirelik This definitive study was held to determine the relation between the nurses' sociotropic-autonomic personality features and burnout levels. We used nurses identifier information form, Sociotropy-Autonomy Scale with Şahin and assoc.'s validity and reliability study (1993) and Maslach Bornout Scale with Ergin's validity and reliability study (1992) for data collection. Number, percent, average and Pearson Correlation Analysis were used for data analysis. The most stressful 3 factors at work for nurses areæ work load, conflict with patients' family and with team members. There was a very weak positive correlation between sociotropic-autonomic personality features and average emotional exhaustion subscale point. There wasn't a relation between depersonalization subscale average point of burnout and sociotropy average point. There was a very weak positive relation between average depersonalization point and average autonomy point and the relation was statistically significant. However there wasn't a relation between personal accomplishment subscale average point and sociotropy average point. There was a very weak positive relation between average personal accomplishment point and average autonomy point and the relation was statistically significant. As a result it was recommended to form training programs and curriculum contents which develop sociotropic and autonomic personal features collectively, and to develop training programs increasing awareness about sociotropy and autonomy. These programs will help to develop a strategy to prevent and cope with burnout. Key words: Burnout, sociotropy, autonomy, personality feature, nursing.